سفر به شوره‌زار
مرداب كجي نمكزار را بايد در خراسان جنوبي ببينيد؛ شوره زار وسيعي كه با وجود خشكسالي هاي پياپي همچنان زنده است و به دليل پايين بودن سطح ارتفاع آن نسبت به مناطق اطراف محل تجمع زهاب منطقه است.
اين تالاب با 22 هزار هكتار و 765 مترمربع وسعت در 75 كيلومتري شمال شهر نهبندان قرار گرفته و بهترين زمان براي بازديد از آن اوايل بهار تا اواسط پائيز است. بنابراين اگر براي نوروز خود هنوز برنامه اي نريخته ايد، مي توانيد سفر به خراسان جنوبي و شهر نهبندان و بازديد از اين تالاب ديدني را در برنامه نوروزي خود جا دهيد.
تالاب كجي با توجه به شوري بيش از حد خاك آن به درياچه نمكي تبديل شده و مامن زندگي پرندگان و حيوانات زيادي است و از پديده‌هاي بي نظير و منحصر به فرد شرق كشور محسوب مي شود. اين تالاب تنها آبگيري است كه به روخانه و حتي آبراه ها وصل نمي شود. به همين دليل در تابستان خشك و در زمستان با جوشيدن آب آبگيري و پذيراي پرندگان و حيوانات مختلف مي شود.
آنقدر كه بر اساس آمارهاي رسمي بيش از پنج هزار پرنده مهاجر اين تالاب را به عنوان پناهگاه خود انتخاب كرده اند كه در ميان آنها پرنده اي به نام زاغ بور هم به چشم مي خورد. زاغ بور گونه اي نادر در دنيا است كه فقط در حاشيه كويرهاي ايران در استان‌هاي سمنان، يزد و خراسان جنوبي زندگي مي كند. اردك سرسبز، كشيم گردن سياه، حواصيل خاكستري، سليم طوقي ديگر پرندگان مهاجري هستند كه به دليل پوشش گياهي مناسب اين تالاب فصل تخم گذاري خود را در آن مي گذرانند.
در اين تالاب مي توانيد گياهاني مثل گز و تاغ را ببينيد كه در ميان آنها، هوبره، عقاب طلايي، پرستو، كبك و كلاغ سياه لانه دارند. علاوه بر اين، روباه، خرگوش، پامسواكي كوچك و موش خانگي هم از پستانداران موجود در تالاب كجي نمكزار هستند كه در سفر به تالاب كجي ممكن است فرصت تماشاي آنها را پيدا كنيد.
تاريخ نهبندان
حمد الله مستوفي «نه» يا «نيه» را از اقليم سوم مي داند و مي گويد: «ربع نيشابور است دور چند شهر است هوايش اكثر معدل است. بعد از خرابيش اردشير بابكان در مغاره شهر «نه» بساخت و آن را «نه » اردشير نام نهاد. شاپور ابن اردشير حاكم خراسان بود از پدر آن شهر بخواست. اردشير مضايقه كرد و گفت: تو نيز يكي بساز شاپور غيرت كرد و نيشابور ساخت و آن را نه شاپور نام كرد كه به مرور ايام نيشابور شد.»
پيشينه «نه» كه خاراكسي به وجود آن در زمان اسكندر مقدوني (356-323 قبل از ميلاد) اشاره مي كند حدودا به 24 قرن مي رسد. اين ناحيه كويري سرزميني نسبتا خشك و كم آب و علف به حساب مي ايد كه آب اغلب قناتهاي آن كمي شور و مانع رشد غلات و ساير نباتات مي شود. اما اين شرايط خاص كويري سبب شده اند كه از دستبرد و هجوم بيگانگان تا حدودي در امان بماند.
جاذبه هاي روستايي
نهبندان دهستان معروفي بنام عربخانه دارد كه تمام ساكنان آن عرب زبان هستند و اين زبان را با لهجه خاص و كميابي صحبت مي كنند. مي گويند اقوام و نياكان اين قوم در دوران خلفاي عباسي به شرق ايران تبعيد و به اين منطقه باير آمدند. اين قوم شيعه كه در ابتدا كوچ نشين بودند، بعد از مدتي يكجا نشيني را انتخاب كردند و امروز به دامپروري و كشاورزي مشغول هستند. اگر گذارتان به نهبندان و عربخانه بيفتد، مي بينيد كه اين دهستان 99 روستا دارد و جريان دو رودخانه بورگان و جمالي در اين منطقه باعث رونق آن شده است. عربخانه با مردم خونگرم و مهمان پذيرش مي تواند گزينه خوبي براي يك روز روستاگردي شما به حساب بيايد.
برج هاي دوقلوي قزوين
قزوين بهشت تاريخ دوستان است. شهري كه در هر وجب از خاك آن مي توانيد جاذبه هاي تاريخي زيادي را ببينيد كه از دوران هاي مختلف به جا مانده اند. اين بار اگر گذارتان به قزوين افتاد، پيش از آنكه به جاذبه هاي مشهورتر آن مثل الموت سري بزنيد، راهي جنوب غربي اين شهر شويد تا در يك كيلومتري حصارارضي از توابع خرقان غربي و در 32كيلومتري جاده قزوين – همدان برج‌هاي آرامگاهي خرقان را ببينيد. برج هاي دوقلوي زيبايي كه از دوره سلجوقي به جا مانده اند.
برج‌هاي آرامگاهي خرقان با بيش از 50 طرح آجري، جزء شاهكارهاي آجركاري معماري ايران به شمار مي‌آيند. اين برج‌ها در محوطه وسيعي به فاصله كمي از يكديگر قرار گرفته‌اند و از بسياري جهات به هم شبيه‌اند اما برج شرقي، قديمي‌تر از برج غربي است.
اگر از نزديك سري به خرقان دوقلو بزنيد مي بينيد كه يكي از اين برج ها 8 ضلعي است و بر هر ضلع آن، طرح‌هاي متنوع آجري منقوش شده است. اين برج داراي گنبدي دوپوش است كه دو پلكان مارپيچ به آن منتهي مي‌شود.
ارتفاع اين آرامگاه در حدود 15 متر و قطر بناي آن حدود 11 متر است. بر اساس متن كوفي موجود در اين بنا، اين برج در سال 460 ه قمري ساخته شده است.
در اين بنا، معمار به جاي دو راه پله مارپيچي يك راه پله ساخته است. در بالاي ستوني كه راه پله مارپيچي درون آن ساخته شده است پنجره اي مستطيل شكل با قوس جناغي در پوشش خارجي قرار دارد تا نور لازم را در مسير راه پله تامين سازد.
برج دوم اما با فاصله حدود 30 متر از برج اول، از نظر شكل و ابعاد ، تقريبا هم اندازه برج اول است. اين بنا داراي گنبد دو پوش و يك پلكان منتهي به فضاي بين اين دو پوشش است. براي رسيدن به راه پله ها بايد از در مستطيل شكل كوتاهي كه داخل اتاق مقبره قرار دارد، گذشت.
تعداد پله هاي هر راه پله 22عدد است و با توجه به ويژگي هاي تاريخي بناي برج، مي توان گفت كه در ميان گنبدهاي 2 پوسته اي كه پوسته دوم آنها مخروطي شكل نيست، اين بنا نخستين گنبد 2پوسته قرن پنجم هجري به شمار مي رود و از اين نظر حايز اهميت است.
نماي خارجي بناي برج كاملا از آجرهاي تزئيني است. وجود همين نماي آجري است كه منظر برج را به صورت يكي از زيباترين و چشم گيرترين آثار معماري قرن پنجم ايران درآورده است. اين تزئينات روي ساقه گنبد و ضلع هاي هشت گانه صورت گرفته است.
ضلع سر در ورودي برج، تزئين بيشتري دارد. در اين محل، تزئينات خاصي كه عبارت از كتيبه اي 2خطي است وجود دارد. مضمون 2خط كتيبه مزبور عبارت است از: «به تاريخ سنه ستين و اربعمائه (460) عمل محمدبن مكي الزنجاني القبه»
پيشنهاد براي خانه نشين هاي نوروزي
اين كه سفر در سبد هزينه بيشتر خانواده هاي ايراني جايي ندارد، اتفاق جديدي نيست اما مي توان پيش بيني كرد كه امسال با افزايش هزينه حمل و نقل و بالا رفتن قيمت تورهاي داخلي خانواده هاي بيشتري به جمع خانه نشينان نوروزي اضافه شوند و بخواهند تفريحات ساده تر و سفرهاي كوتاه تر درون شهري را جايگزين گشت و گذار نوروزي شان كنند. اگر شما هم جزو پايتخت نشيناني هستيد كه سفر در برنامه نوروزي امسالشان جايي ندارد، ما براي شما چند پيشنهاد ساده و كاربردي داريم كه مي تواند شما را از كسالت 14روز خانه نشيني نجات دهد.
روستاي برغان
كافيست 13 كيلومتر از كرج دورتر شويد تا به اين روستاي سرسبز برسيد. براي رسيدن به برغان دو راه اصلي وجود دارد كه يكي از آنها اتوبان كرج- قزوين است. درست چند كيلومتر بعد از عوارضي كرج- قزوين دو پل به موازات هم بر روي اتوبان وجود دارد. براي رسيدن به اين منطقه بايد از سمت چپ برويد و از روي اولين پل رد شويد اينجا يك دو راهي وجود دارد كه مسير جنوبي آن،شما را به "چهار باغ" مي‌برد كه يكي از بزرگترين مجموعه هاي گردشگري ورزشي در اين منطقه واقع شده است.
اما اگر از روي پل دوم به سمت بالا برويد به ابتداي جاده "كردان" مي رسيد.البته اين مسير تنها مسير رسيدن به روستا‌هاي شهرستان ساوجبلاغ نيست، يك مسير را نيز ما به شما پيشنهاد مي‌دهيم كه اين مسير از باغستان كرج شما را به برغان مي رساند. براي رسيدن به برغان از اين راه، بايد مسير باغستان آتشگاه را طي كنيد تا يك دو راهي مسير برغان را به شما نشان مي دهد.
از ابتداي اين راه تا برغان 10 كيلومتر است كه راهي تقريبا پيچ در پيچ دارد،پس از طي 7 تا 8 كيلومتر شما به راحتي مي توانيد در بلنداي يك دره نسبتا مرتفع برغان را زير پاي خود ببينيد. به ورودي اين روستا كه برسيد بايد از داخل كوچه هاي تنگ و باريك آن عبور كنيد تا به ميدانگاهي برغان برسيد. اينجا صداي رودخانه، درختان سر سبز بلند و چهره زنان و مردان روستايي فضاي مناسبي را ايجاد كرده است.
غار هملون
دسترسي به اين غار آسان است و رسيدن به آن از جاده‌ي اصلي ميگون- شمشك به حدود 15 دقيقه راه‌پيمايي نياز دارد. اين غار به دليل وجود سوراخ‌ها و غارهاي سنگي با اندازه‌هاي گوناگون در طول دره ابتدا همه لانه نام گرفته و به مرور به هملون تبديل شده است.
در بين غارهاي دره‌ي هملون دو غار بزرگ‌تر وجود دارد كه به نام‌هاي هملون كوچك و هملون بزرگ مشهور هستند. هملون كوچك كمي بالاتر از رودخانه و در زير تاق سنگي بزرگي قرار دارد، درازاي غار حدود 60 متر و معمولا مرطوب و لغزنده است. براي رسيدن به هملون بزرگ بايد چند دقيقه‌اي از يك دامنه پرشيب پس از هملون كوچك بالا رفت. هملون بزرگ حدود 100متر درازا دارد. هر دو غار در آهني بزرگي دارند كه قرار بوده است جلوي دهانه‌ي اصلي نصب شود. اين درهاي آهني بزرگ راهنماي خوبي براي پيدا كردن غار هستند.
آبشارهاي ناران و كفترلو
اگر اهل آب تني هستيد، دست خانواده تان را بگيريد و سري به آبشار ناران در 700 متري لواسان كوچك بزنيد. اين آبشار در كنار آبشار كفترلو كه در دره‌هاي سرسبز شمال روستاي كندعليا ديده مي شود، دو پديده خنك و خيس نزديك تهران هستند كه از بودن در كنار آنها لذت خواهيد برد. تنها راه فعلي رسيدن به آبشار ناران با توجه به مالكيت بسياري از فضاهاي اطراف آن، از بخش شرقي آبشار است.
اما براي رسيدن به آبشار كفترلو، راه كمي طولاني‌تر و البته زيباتر است و بايد از روستاي كندعليا و جاده خاكي آن به سمت درهاي مملو از باغات برويد كه در انتهاي اين راه مالرو آبشاري زيبا در مقابل ديدگان شما ظاهر خواهد شد. ارتفاع آبشار به نسبت بلند و حوضچه آبريز آن جذابيت طبيعي اين منطقه چشم‌نواز را دو چندان كرده است.
گورستان باستاني قيطريه
بنابراين عجيب نيست كه چندين تپه باستاني در قيطريه وجود داشته باشد كه در كاوش آنها تعدادي گور باستاني و ظروف سفالي سه هزار ساله بيرون بيايد. البته علاوه بر اين ظروف سفالي، تعدادي ابزار برنزي و زيورآلات هم از تپه هاي قيطريه به دست آمده و آلاتي مثل قمه، سر تير، كارد آشپزخانه، گزن برش، چرم، تيغه گليم بافي، درفش، سوزن، سنجاق مو و موي بند و زيورآلاتي چون گوشواره ، انگشتر، دستبند، آيينه، دكمه لباس و وسايل آرايش بانوان و ... هم جمع آوري شده است.
گورستان قيطريه نشانه اي از اسكان اقوامي در اواخر هزاره دوم و اوايل هزاره اول پيش از ميلاد در اين ناحيه است كه نشان مي دهد در قيطريه مردگان را با لباس و پوشش هاي رايج زمانه دفن مي كردند.
روستاي تابلوهاي سنگي
براي ديدن سنگ تراشه هاي ورديج، بايد به غربي ترين نقطه شهر تهران و شمال ورد آورد سفر كنيد. اگر با وسيله شخصي راهي ورديج مي شويد، انتهاي اتوبان همت همان جايي است كه بايد پياده شويد و اگر اهل استفاده از وسايل نقليه عمومي هستيد، مي توانيد با مترو خود را به ايستگاه وردآورد برسانيد و از آنجا سوار تاكسي هاي روستاي توريستي ورديج شويد.
اين تاكسي ها در مسير خود از مقابل پاسگاه مي گذرند و به سر جاده ورديج مي رسند. در اين جا مي توانيد از تاكسي پياده شويد و جاده را به سمت دره اي كه در قسمت چپ جاده قرار دارد ادامه دهيد تا به روستاي ورديج برسيد.
اما اگر از قسمت شمالي شهرك دانشگاه شريف راهي شويد، مي توانيد سريعتر به كوه هاي حكاكي شده برسيد. يعني بعد از طي مسافتي در حدود 10كيلومتر كه شما را به يك باره وارد دنيايي متفاوت از تهران مي كند. اينجا جايي است كه معمولا كوهنوردان و دوچرخه سواران زيادي براي تورهاي تفريحي و ورزشي شان به آن سر مي زنند.
تهران گردي در 14روز
اگر هنوز براي سفر نوروزي امسالتان برنامه اي نريخته ايد، نااميد نباشيد. شهرداري تهران تورهاي كوتاه مدتي ترتيب داده كه مي تواند همه تعطيلات شما را پر كند!اين تورهاي نيم‌روزه و يكروزه كه با عنوان «تور بهارانه» در سطح تهران برگزار مي‌شود، شما را به اماكن تفريحي و گردشگري شهر برده و با جاذبه هاي گردشگري تهران آشنا مي كند.
نزديك به 50موزه و كاخ موزه ديدني در شهر تهران وجود دارد كه برخي از آنها در دنيا بي‌نظير هستند. همچنين حدود 20 هتل و 124مهمانپذير و مسافرخانه نيز در شهر تهران وجود دارد كه با تخفيف‌هاي نوروزي قادر به پذيرايي از مهمانان نوروزي اين شهر هستند.
در اين سفرهاي يك روزه شما از گذرهاي قديمي و خانه‌ها و كاروانسراهاي تاريخي ديدن خواهيد كرد و با مفاخر تهران آشنا مي شويد. آن هم در شرايطي كه سوار بر درشكه‌هاي اسبي گذرهاي تاريخي را تا سنگلج طي مي كنيد و راهنمايان تور شما را در يك سفر 3 ساعته شهري به 400سال پيش خواهند برد.
اين سفرهاي رايگان در 2نوبت صبح و بعدازظهر از 2 ايستگاه بهارستان و امام‌خميني(ره) با استفاده از خودروهاي مناسب گردشگري و همچنين با حضور راهنمايان مسلط به تاريخ و فرهنگ تهران شروع مي‌شود و به مدت 3ساعت ادامه دارد.
در حقيقت روزانه 8 سفر از مبدا 2 ايستگاه تعيين شده انجام مي‌شود و پس از سفر به كانون تاريخي شهر با پذيرايي مختصر از مسافران نوروزي پايان مي‌يابد.
شهرداري تهران با برگزاري برنامه «تهران، سلام» و ايستگاه‌هايي در مبادي ورودي و خروجي شهر نقشه، راهنماي اماكن توريستي و ديدني تهران و راهنماي مراكز گردشگري را توزيع مي كند و فضاي اسكان موقت مسافران در بوستان‌هاي منتخب را هم فراهم خواهد كرد
6 ايستگاه راهنمايي نوروزي در ميدان امام خميني(ره)، ميدان بهارستان، ميدان خراسان، ميدان شهدا، چهارراه گلوبندك و ميدان محمديه تهران نيز داير مي‌شود تا راهنمايان مستقر در اين ايستگاه‌ها نسبت به ارائه اطلاعات مورد نياز گردشگري تاريخي شهر و توزيع بروشورهاي معرفي مراكز تاريخي، فرهنگي و ارائه نقشه گردشگري و كتابچه راهنماي جامع گردشگري به همراه 3حلقه فيلم معرفي جاذبه‌هاي گردشگري كانون تاريخي شكل‌گيري شهر تهران و البته آموزش‌هاي شهروندي به گردشگران و علاقه‌مندان اقدام كنند.
در ايام نوروز سال آينده، درشكه سواري تفريحي در محدوده ميدان ارگ كاخ گلستان و پارك شهر نيز پيش‌بيني و برنامه‌ريزي شده كه علاقه‌مندان بتوانند از جاذبه‌هاي تاريخي و تفريحي و فرهنگي منطقه استفاده كنند. مسافران كانون تاريخي شهر همچنين در يك سفر 3ساعته مي‌توانند تجربه كوتاهي از سفر با درشكه‌هاي اسبي در محورهاي تاريخي از درون كاخ گلستان و خيابان سنگفرش شده بازار تا پارك شهر تهران يا همان محله سنگلج قديمي داشته باشند.
شهرداري تهران همچنين با برگزاري برنامه «تهران، سلام» و ايستگاه‌هايي در مبادي ورودي و خروجي شهر نقشه، راهنماي اماكن توريستي و ديدني تهران و راهنماي مراكز گردشگري را توزيع مي كند و فضاي اسكان موقت مسافران در بوستان‌هاي منتخب را هم فراهم خواهد كرد.
علاوه بر اين با برپايي 22 ايستگاه فرهنگي در ميادين مهم و اصلي تهران در روز 12 فروردين ماه «جشن بهاران» را برگزار مي كند و غرفه‌هاي ورزشي، مسابقات فرهنگي، سلامت، آسيب‌هاي اجتماعي، قرآن بخوانيد جايزه بگيريد و... در اين ايستگاه‌هاي فرهنگي داير است.
سه گنبد اروميه
اگر اين روزها گذارتان به اروميه افتاد، مي توانيد سري به برج دوار اين شهر بزنيد كه مردم آن را با نام سه گنبد مي شناسند. اين آرامگاه در سال 580قمري در جنوب شرقى اروميه ساخته شده و در مركز بافت قديمي شهر قرار دارد. يعني درست در يكي از كوچه‌هاي منشعب از خيابان استاد برزگر.سه گنبد يكي از بناهاي باقي مانده از دوران سلجوقي است كه به شكل استوانه با دو نوع مصالح سنگ و آجر ساخته شده است.
قطر بنا 5 متر و ارتفاع آن 13 متر است و برخى از مورخين عقيده دارند كه اين بنا به جاى آتشكده‌اى از دورهٔ ساسانى احداث شده است، ولى هيچ‌گونه سند معتبرى مبنى بر صحت ادعاى خود ندارند.
طبقه اول اين مقبره دو طبقه‌اي، سردابه اي است كه به وسيله پوششي از طبقه دوم جدا مي شود. سقف اصلي گنبد و ديوارهاي آن به طور كامل سالم و برجا است. طبقه دوم هم مثل ساير مقبرهاي دوره سلجوقي برروي سردابه ساخته شده است.
تزئينات سردر ورودي مقبره با خط كوفي تزئين شده كه با توجه به زمان ساختمان و مشابهت بنا با ساير مقابر دوره سلجوقي چنين به نظر مي‌رسد كه مقبره يا برج سه گنبد به احتمال زياد محل دفن يكي از بزرگان دوره سلجوقي باشد.
براساس بررسي‌هاي انجام شده بر روي كتيبه پيرامون سر در مقبره در سال 1367، نام پادشاهان" شيشقاط المظفري اطال الله بقائه" خوانده شد كه احتمال مي‌رود نام شخصيت‌هاي مدفون در اين مكان باشد. فرم بنا و شباهت آن با برج علاءالدين ورامين و مقابر ديگر زمان سلاجقه، دليل گويائي براي اين موضوع است كه بناي سه گنبد يكي از مقابر آن دوره است.
طبق اين كتيبه اين بنا به دستور يكي از امراي سلجوقي به نام شيث قاطه المظفري ساخته شده است. معماري اين بنا شباهت زيادي به قبرهاي قرن ششم هجري قمري بخصوص قبرهاي مراغه و ساير مقبره هاي دوره هاي سلجوقي دارد.بد نيست بدانيد كه در عصر سلجوقي، سير تحول آرامگاه سازي دوره اسلامي ايران، روندي رو به رشد و ترقي در پيش گرفت. تركان سلجوقي موفق شدند كه يك حكومت نمونه ايراني اسلامي را خلق و ارائه كنند و در اين ميان نقش اصلي بر عهده وزيران بزرگ ايراني آل سلجوق چون خواجه نظام الملك طوسي بود.
مساجد جامع و بناهاي آرامگاهي عصر سلجوقي مهمترين نمونه‌هايي هستند كه نشان گر تعالي هنر و معماري اين دوره هستند. در ميان بناهاي آرامگاهي نيز برج‌ها از مهمترين گونه اين بناها به شمار مي‌روند. مقصود از برج، آن دسته از بناهاي آرامگاهي است كه به صورت منفرد با طرح هاي استوانه اي، مكعبي، چند ضلعي و گاه پره دار با پوشش گنبدي از نوع دايره كم خيز و رك ساخته شده و سابقه طولاني در معماري اسلامي ايران دارد.
احتمال مي‌ود تشابه ظاهري اين دسته از بناها با برج‌هاي حصارهاي دفاعي سبب نامگذاري آنها به برج شده است. اين دسته از آرامگاه‌ها از جمله بهترين نمونه‌هاي آرامگاهي ايران هستند كه تا كنون به همراه تزئينات هندسي و كتيبه‌هاي تاريخي سالم بر جا مانده‌اند.
يك كوهنوردي نوروزي
مي گويند ساوالان بهشت آذربايجان ايران است. جايي كه دشت، آبشار، تالاب، رودخانه، درياچه و گياهان و حيوانات در هماهنگي كاملي با هم، زيباترين طبيعت شمال غرب كشور را فراهم كرده اند. منطقه اي با آب‌هاي معدني سرد و گرم كه اهميتي بيشتر از يك جاذبه طبيعي در ميان مردم منطقه دارند.
حديثي از علامه مجلسي نقل شده است كه در بحار النوار در باب جبال از حضرت محمد (ص)، گفته است: در اين حديث حضرت مي‌فرمايد: سبلان كوهي است كه در آن چشمه‌اي بهشتي جاري است.
اما اين تنها جاذبه سبلان نيست، كوه هزار ساله آذربايجان پيشينه اي تاريخي دارد كه عده اي از مورخان را به اين نتيجه مي رسانده كه زرتشت در اين كوه به دنيا آمده است.
قرار گرفتن مرتفع ترين درياچه جهان در قله كوه‌هاي سبلان هم يكي ديگر از جاذبه هاي اين منطقه است كه گردشگران را راهي آتشفشان هميشه برفي سبلان مي كند. اگر اهل كوهنوردي باشيد و سري به ارتفاعات 4811متري سبلان بزنيد، مي توانيد فرم‌هاي زمين شناختي متنوع و خاصي را در اين منطقه ببينيد كه در دره شروان و سنگ عقاب خودنمايي مي كنند.
از اين گذشته، آويشن سبلان هم با 92 درصد اثر داروئي و آب‌هاي طبيعي و درماني آن فرصت خوبي براي بهره بردن از طبيعت درمانگر اين منطقه را به شما مي دهند.
سبلان سرد، هميشه برفي است بنابراين سفر به منطقه در نوروز اين شانس را به شما مي دهد كه يك اسكي بهاري را در پيست هاي خوب اين منطقه تجربه كنيد.
بد نيست بدانيد كه سبلان بعد از دماوند معروف ترين كوه آتشفشاني خاموش ايران است كه بر اثر فعاليت هاي آتشفشاني، مخروط قله آن شكل گرفته و در دهانه مخروطي آتشفشان، درياچه اي بسيار زيبا به وجود آورده است. درياچه اي كه به دليل سرماي هوا هميشه آن را پوشيده از برف و يخ خواهيد ديد.
اين درياچه بيضي شكل حدود 180 متر طول و 80 متر عرض دارد و درجه حرارت آب آن حتي در ماه هاي گرم هم در حد صفر است. به عبارت ديگر، درياچه سبلان تنها در ماه هاي تير، مرداد و شهريور باز است و آب آن از آبراهه خروجي چند متري به طرف ورودي شرقي جاري مي شود و بعد در زمين فرو مي رود.
بنابراين براي آن كه اين درياچه سبزرنگ و سخت تنان آن را در روزهاي غيريخي اش ببينيد، بايد در مرداد ماه سفري به سبلان داشته باشيد.
جالب است بدانيد كه سبلان اولين منظر طبيعي و فرهنگي كشور است. يعني ارتباط متقابل و موثري بين مردم و اين منطقه در دراز مدت است وجود داشته و منجر به برون دادهاي فرهنگي و ميراث ملموس و ناملموس در اين منطقه شده است.
تاريخ باغ هاي ايراني
هزاران سال قبل اولين محل‌هاي سكونت كم و بيش ثابت در جاهايي به‌وجود آمدند كه انسان‌هاي كوچنده شروع به كشت گياهان كرده بودند و تا وقت برداشت محصول مجبور به توقف در محل بودند. بنابراين اولين كشاورزان برخلاف پيشينيان خود مجبور به پذيرفتن يكجانشيني شدند. در نتيجه كشاورزي و استقرار دائمي مقدمه احداث باغ و بوستان شدند.دومين انقلاب متحول‌كننده فرهنگي پيدايش شهرها و در پي آن شكوفايي تمدن‌هاي بزرگ در حوالي رودهاي پر آب باستاني و چشمه‌سارهاي بزرگ بود.
پرديس‌ها
افسانه‌هاي كهن، منوچهر پيشدادي را نخستين كسي مي‌دانند كه در جهان به احداث و آفرينش باغ و بوستان پرداخت. اقوام ايراني با تجربه‌اي كه در زمان دراز به دست آوردند، جوي‌ها و كانال‌هاي بسياري از رودهاي خروشان حفر كرده و دشت‌هاي خشك را به كشتزار و درخت‌زار تبديل ميكردند. بعدها آب‌ياب‌هاي متبحر به كندن قنات‌ها روي آوردند و در اين زمينه پيشتاز شدند تا شهرهاي ايران بيش از گذشته از موهبت آب و سرسبزي برخوردار شوند.
آغاز انتظام بخشي باغها در ايران و حتي جهان را بايد در زمان هخامنشيان جستجو كرد، چراكه با توجه به قراين، ناحيه پارس كه مقر فرمان‌راني اين شاهان بوده، باغهاي مصفا و انبوه داشته است. باغ سلطنتي كوروش كبير حدود قرن 6 قبل از ميلاد با شبكه‌اي منظم و مسيري سنگفرش و آب‌روهاي متعدد از نمونه‌هاي اوليه روي كار آمدن اين پديده در عالم است. پس از وي عموزاده‌اش داريوش اول، پايتخت بهاره‌اش، تخت‌جمشيد را براي برپايي مراسم عيد نوروز بر پا ساخت و آن را پر از باغهاي خرم كرد.
نقوش متعدد درختان سرو حجاري شده روي پلكان كاخش نيز بيانگر آنند كه كاخ مزبور در محوطه‌هاي سبز پهناوري واقع شده بود و نوادگانش هم درخصوص پي‌ريزي مقرهاي حكومتي‌شان از همان رويه جدشان پيروي كردند.
صدها سال بعد، در دوران ساسانيان باغسازي گسترش فراواني پيدا كرد و جايگاه طبيعت در تفكر زرتشت به ويژه پرستش آب موجب شد باغ قصرهايي از اين دوره مانند تخت‌سليمان در بستر طبيعي جذاب، همچون درياچه مكان‌يابي شوند.
البته بسياري از محققين با شكوهترين عصر باغسازي در ايران را در دوره صفوي مي‌دانند. در اين دوران باغات به عنوان عنصر شكلدهنده ساختار فيزيكي شهر بودند و مثل يك منظومه سبز تمام ساختار شهر را تحت تاثير قرار ميدادند.
باغسازي در دوران صفويه از قزوين شروع شد. اين شهر به عنوان پايتخت صفوي انتخاب شد و به صورت باغ شهر سازمان يافته بود كه اكنون از باغ هاي درباري به جز چند ساختمان چيزي باقي نمانده است. در زمان شاه عباس، پايتخت از قزوين به اصفهان تغيير مكان داد.
در اصفهان از همنشيني فضاهاي شهري، خيابان، ميدان و باغ ساختار هندسي اين باغ شهر شكل گرفت. ميدان نقش جهان به شكل مستطيل و خيابان چهارباغ به صورت خطي عمود بر رودخانه زاينده رود، 2 عنصر اصلي شكل دهنده شهر اصفهان بودند. در واقع نظام كالبدي شهر از تقاطع دو محور چهار باغ و رودخانه شكل گرفت.
سير تحول طراحي باغ در دوره صفويه نيز هماننده زنجيرهاي به دورة تيموريان مرتبط بوده و در دوران قاجاريه به علت ارتباطات فرهنگي گسترده ايران با اروپا نشانههايي از الگوي باغسازي اروپايي در باغهاي ايران نفوذ كرد و در دوران پهلوي به علت سهولت تردد بين ايران و ديگر كشورهاي اروپايي احداث باغها و پاركهاي اروپايي و يا آميخته اي از آنها رواج يافت.
طراحي دقيق
نظم و تناسبات موزون در طراحي، احداث باغ در زمين شيب‌دار، فضاهاي داخلي و عمارت يا كوشك در مركز يا بلندترين قسمت باغ و ارتباط اين بناها با آب، گياه و زمين، استفاده از يك حوض يا استخر دائمي و اصلي براي تامين آب و زيبايي چشم‌انداز و تامين روشنايي از طريق انواع قنديل‌ها و فانوس‌ها در اطرافشان، محورهاي اصلي و فرعي و سود جستن از خطوط راست، محصور بودن، استفاده از سنگ‌هاي تراشدار در كف جوي‌ها، تركيب‌هاي متفاوت از انواع گياهي، وجود چشم‌اندازهاي وسيع و باز در محورهاي اصلي باغ از جمله ويژگي‌هايي هستند كه در جوار يكديگر باغ ايراني را شكل مي‌دهند.
باغهاي دوره اسلامي
با گرويدن ايرانيان به اسلام، ترويج باغسازي ايراني تمام قلمروي اعراب را فراگرفت. از شبه‌قاره هند تا اسپانيا. به طوري كه در اين زمان باغهاي گسترده سكونتگاهي، حكومتي، سكونتگاهي ـ حكومتي، ميوه، باغهاي واقع در كنار رودخانه‌ها و انواع ديگر شكل گرفتند.
در نتيجه معماران و شهرسازان الگويي از باغ، معماري و شهر را در قالب شهر باغ ارائه دادند. آنها به كمك آنچه از محيط در اختيار گرفتند و با در نظر داشتن اصول هندسه و هنجارهاي معماري ايراني نمادي از بهشت برين را به وجود آوردند.
معماري
مهمترين ويژگي معماري پرديس‌ها و شهر باغها، شكل چهار بخشي زمين بود كه از اشكال مربع و مستطيل در ساخت خود استفاده مي كرد و در پي آن كاربرد وسيع نوعي از باغها تحت عنوان چهارباغ به وقوع پيوست كه طبق برخي نظرات، نتيجه ابعاد تمثيلي چهار نهر بهشتي در قرآن است.
فرم چهار وجهي ظاهرا سهل‌ترين راه براي شخم‌زدن زمين و حركت آن در جهت مستقيم و موازي هم و همچنين آسان‌ترين راه براي آبرساني با طي كردن مسافت كمتر و جلوگيري از هدر رفتن آب به نظر مي‌رسد و شايد زماني كه انسان شروع به كشاورزي نمود، براي آماده ساختن خاك به اين قاعده هندسي دست يافته باشد.
از نگاه علمي، پيشينه اين نوع باغها به دوران كوروش هخامنشي (به دليل خصايص كاخ و باغش) و حتي قبل‌تر مي‌رسند. با استناد بر كاسه سفالي كشف شده از ميان رودان (2000 سال قبل از ميلاد) يا حتي درفش فلزي به دست آمده از شهداد كرمان از هزاره چهارم قبل از ميلاد، شواهدي از استفاده از اين هندسه در باغهاي پيشين مشهود مي شود. اين طراحي و معماري در گذر زمان آنچنان قوام يافت كه 400 سال پيش به احداث شهر باغ اصفهان انجاميد؛ مجموعه‌اي از معماري، طبيعت و انسان كه اوج زيبايي‌شناسي در اين عرصه است.
رويايي ترين گوشه ايران
شايد ترجيح بدهيد چند روزي از تعطيلات امسال را در شمال كشور بگذرانيد. پيشنهاد ما اين است كه حتي براي يك روز هم كه شده سري به استان گلستان بزنيد و يكي از شهرهاي اين استان را ببينيد. فرقي نمي كند گرگان باشد يا بندرتركمن يا گنبد قابوس. گلستان در بهار سراسر سبزي و تازگي است. به خصوص كه اسفندماه باراني سال 89، هواي اين منطقه را بهتر از هميشه كرده است.
پيشنهادي براي تاريخ دوستان
گلستان با آبشارهاي طبيعي، جنگل هاي انبوه و دشت هاي جلگه اي بي نظيرش، شايد رويايي ترين گوشه ايران باشد كه مي توانيد به چشم ببينيد. علاوه بر اين ميل آجري گنبدقابوس با قدمت هزار ساله هم به عنوان بلندترين ميل آجري جهان در اين منطقه قرار دارد و شايد بهترين بهانه براي آشنايي فرزندانتان با جاذبه هاي تاريخي كشور باشد. بد نيست بدانيد كه اين اثر، يكي از شاهكارهاي دنياست كه پرونده ثبت جهاني آن به عنوان اولين اثر ثبت جهاني در شمال كشور، به سازمان جهاني يونسكو هم ارسال شده است.
ميل آجري رادكان هم به عنوان يكي از بناهاي باقيمانده از دوره آل زيار در ارتفاعات درازنو و جهان‌نما در جنوب كردكوي جا خوش كرده و مي توانيد از آن بازديد كنيد.
جاده مقدس
اما اگر فرصت بيشتري براي گشت و گذار در گلستان داشتيد، مي توانيد سري هم به امامزاده يحيي بن زيد(ع) بزنيد كه از آثار بجا مانده از شهر تاريخي باستاني گرگان است. حسن سفر به استان گلستان اين است كه اين استان در مسير جاده تهران- مشهد قرار گرفته و شما مي توانيد از همين جاده، به سمت مشهد مقدس روانه شويد و چند روزي را هم در اين شهر بگذرانيد.
يك سفر فرهنگي
استان گلستان از جنوب به جنگل‌ها و كوه‌هاي البرز و از غرب با استان مازندران و درياي خزر از شرق با استان خراسان و از شمال به كشور تركمنستان مي رسد. از اين گذشته، بنادر گز و تركمن در سواحل درياي خزر دم دست شما هستند و هر وقت اراده كنيد مي توانيد در زمان كوتاهي به اين بندرها سري بزنيد و نه تنها از طبيعت دريايي آنها استفاده كنيد، بلكه با فرهنگ اقوام تركمن هم بيشتر آشنا شويد.
تجربه جزيره نشيني
شبه جزيره آشوراده كه عنوان زيباترين و محبوب‌ترين جزيره درياي خزر را با خود يدك مي كشد، يكي ديگر از ديدني هايي است كه بايد در استان گلستان سراغ آن را بگيريد. اين شبه جزيره در 3كيلومتري غرب شهر بندرتركمن قرار گرفته و مي تواند تجربه يك روز جزيره نشيني را به شما و خانواده تان بدهد!
زماني براي تماشاي جانوران
اگر در ميان همسفران تان كسي هم پيدا شد كه در سفر به دنبال مشاهده هاي جانورشناسي مي گشت، حتما تالاب بين المللي گميشان را به او معرفي كنيد. اين تالاب وسيع هر سال ميزبان پرندگان مهاجري است كه در ميان آنها گونه هاي كمياب هم به چشم مي خورد. تالاب‌هاي بين‌المللي آلماگل، آلاگل و آجي‌گل در 50 كيلومتري شهر گنبدكاووس، در كنار مرز اينچه‌برون هم تالاب هاي ديگري هستند كه فرصت خوبي براي پرنده نگري به شما مي دهند.
سفر سبز
گلستان نه تنها ريل قطار دارد، بلكه فرودگاهي هم در مركز اين استان يعني گرگان برپاست كه مي تواند سفر ساده تري را براي شما رقم بزند. اما شايد در سفر به گرگان، استفاده از هواپيما كم لطفي به خودتان باشد! جاده ماشين رو و مسير خط آهن گرگان آنقدر زيبا و رويايي است كه شايد در هيچ سفر ديگري چنين تجربه اي را نداشته باشيد.
سفر به شهر آجر
بهار خنك امسال شايد بهترين فرصت براي سفر به جنوب ايران باشد كه اين روزها بهترين آب و هواي سال را تجربه مي كند. معتدل، سرسبز و لطيف. اگر تصميم داريد تا در روزهاي باقي مانده از نوروز سري به جنوب ايران بزنيد، پيشنهاد مي كنيم سفر به دزفول را از دست ندهيد كه اين سفر مي تواند هم ميل طبيعت گردي شما را پاسخ بدهد و هم ذوق تاريخي تان را.
دزفول نمايشگاه آجرهاي ايران است. شهري كه با پيشينه تاريخي چند هزار ساله خود يكي از قديمي ترين شهرهاي استان خوزستان به شمار مي‌رود و البته يكي از گردشگر پذيرترين آنها كه هميشه مورد توجه شرق شناسان دنيا بوده است.
كاوشگران غربي معتقدند كه اولين امپراطوري گسترده كشور عيلام و به عبارتي اولين حكومت ايراني در محل دزفول فعلي قرار داشته است. تپه‌هاي باستاني چغاميش هم با قدمت چهار هزار سال پيش از ميلاد مسيح، گنجينه اطلاعات كاملي از دورانهاي متعلق به هفتمين هزاره پيش از ميلاد تا شكوفايي كامل تمدن شوش است و در آن آثار يك شهر باستاني ساخته شده از خشت هاي پخته متعلق به عصر پيدايش خط به چشم مي خورد. به اين ترتيب مي‌توان گفت كه دزفول اولين مركز خط و كتابت در ايران است.
هلن كانتر عضو هيات عمليات حفاري و باستان شناسي چغاميش معتقد است كه تپه چغاميش دزفول شهري از سپيده دم تاريخ است كه در دوره‌هاي مختلف ويژگي هاي برجسته اي داشته است. مثل دانشگاه بزرگ جندي شاپور، به عنوان اولين و بزرگترين مركز آموزش پزشكي، فلسفه و نجوم در روزگار ساسانيان كه در آن دانشمنداني از سراسر دنيا به تحقيق و تدريس مي‌پرداختند.
روزگار قديم دزفول
دزفول شهر هزار و يك نام است. آوان، اندامش، قصر روناش و دژپل معروف ترين اسامي اين شهر هستند كه آخرين آنها، يك كلمه پهلوي است و از پلي كه در زمان شاپور اول ساساني با استفاده از اسراي رومي در دزفول ساخته شده، گرفته شده است. نام امروزي دزفول هم معرب همين كلمه است.
اما شايد مهم تر از همه اين ها، لقب شهر آجر باشد كه به گستردگي استفاده از آجر در اين منطقه اشاره دارد. در دزفول تا چشم كار مي كند، آجرچيني به سبك «خوون» به چشم مي خورد كه بعد از دزفول بيشترين نمونه آن را مي توان در شوشتر ديد.
اين نوع آجركاري در دوره صفويه توسعه فراواني پيدا كرد و تا اواخر دوران قاجاريه و پهلوي اول ادامه داشت. اما سالهاي 1330 هجري شمسي تا 1340 را مي‌توان دهه كنار گزاردن اين هنر با ارزش و جايگزيني آجر مستطيل شكل غربي و مصالح ديگر دانست.
پيش از آن برج‌ها و زيگوراتها و كاخ‌هاي دزفول و حتي زيگورات ايلامي چغازنبيل كه قديمي ترين بناي شناخته شده در ايران به شمار مي‌رود، با خشتهايي بزرگ و ضخيم ساخته مي شدند. در دوره هخامنشيان از آجر لعابدار در ديوارهاي كاخ آپادانا و قصر شوش استفاده شده كه آنها نيز داراي ابعاد بزرگي هستند.
اما قديميترين ابعاد و اندازه آجر در شهر دزفول متعلق است به آجرهاي پل باستاني ساساني كه ساخت آن را به شاپور اول نسبت مي‌دهند. اين پل در قسمت پايين بر روي پايه‌هاي سنگي باربر و در قسمت فوقاني با آجر مربع شكل دوره ساساني بنا شده است.
در دزفول، بناها بين شش تا هفت متر ارتفاع دارند و در آنها تزئينات متنوع و زيباي آجري به چشم مي خورد. پوشش ساختمانها عموما طاق و قوسي و از نوع پنج و هفت و نيم دايره است و قدمت عمومي بناها به دوره‌هاي قاجار و پهلوي نسبت داده مي‌شود. البته آثاري از دوره صفوي نيز در اين بافت كهن وجود دارد و تك آثاري بسيار نفيس همچون پل قديم و آسياب‌ها به دوره ساساني مرتبط است.
پياده روي در نمكدان تاريخي!
سال 85 بود كه خبر اكتشاف بزرگترين غار نمكي جهان در ايران به گوش رسيد. غاري كه براي «ترين» بودن، لقب هاي ديگري مثل عجيب ترين و زيباترين را هم يدك مي كشيد و گروهي اهل كشور چك با همكاري دانشجويان دانشگاه شيراز بيشتر از 10سال در اين غار به تحقيق و بررسي پرداخته بودند.
اگر اين روزها سري به ژئوپارك قشم بزنيد، مي توانيد غار شگفت انگيز نمكدان را ببينيد كه در فاصله 90 كيلومتري شهر قشم و در بخش انتهايي جنوب‌غربي جزيره قرار دارد. غاري كه مرتب در حال تغيير و تحول است و اگر دو بار پي در پي به آن سر بزنيد، هر بار چهره جديدي از آن را مي بينيد.
كافيست پا به پيچ و خم اين غارهاي طويل بگذاريد تا ببينيد كه نمك هاي 570 ميليون سال قبل چطور شش جهتتان را پر كرده اند و از ديواره هاي غار آويزان شده اند! در غار نمكدان قشم شما در تونلي از نمك قدم مي زنيد كه بيش از 6هزار متر طول دارد.
از دل كوه نمكدان يك جريان آب زير زميني دائمي مي‌جوشد كه راه را به خارج باز مي كند و پس از حل كردن نمك در مسير حركت خود به صورت چشمه نمك در دامنه كوه ظاهر مي‌شود كه در گودال مقابل خود حوضچه‌اي طبيعي به رنگ سفيد به وجود مي‌آورد. منظره اين حوضچه از دور مثل برف زمستاني ديدني است.
اين حوضچه‌هاي پله‌اي بلوري دهانه غار جايي است كه سالها مردم براي آب درماني از آن استفاده مي كردند. نمك هاي كوه نمكدان از بهترين نوع نمك سر سفره شناخته شده است و در تركيب آن عناصر ديگري همچون منيزيم وجود دارد كه به همين دليل مي‌تواند به عنوان نمك طبي به ويژه براي مصرف ورزشكاران حرفه‌اي به صورت كپسول مصرف شود. خيلي ها معتقدند كه باقي ماندن و تنفس در داخل غار نمكدان قشم مي تواند به بهبود بيماران مبتلا به آسم و ناراحتي‌هاي تنفسي كمك كند.
درون غار به ويژه در اعماق آن، تاريك است و براي مشاهده بلورهاي نمك نياز به چراغ قوه پرنور است. پا به داخل غار كه بگذاريد، با شاخ‌گوزن‌هاي منحصر به‌‌فردي رو به رو مي شويد كه در واقع چيزي نيستند جز استلاگميت‌هاي تيز و بلورين شاخ گوزني كه منحصرا در غارهاي نمكي تشكيل مي‌شود. در بيشتر تالارهاي اوليه اين غار مي توانيد اين استالاگميت ها را ببينيد و از شكوهشان لذت ببريد. سقف را هم قنديل‌هاي مرمرين و بلورين در اشكال مختلف پوشش داده‌اند كه منظره‌اي زيبايي را به وجود آورده اند. اما احتمالا مجبوريد بيشتر مسيرتان را سينه خيز برويد كه البته بعد از هر صد متر به تالارهايي از غار مي‌رسيد كه مي‌توانيد براي استراحت كمي سرپا بايستيد.
بعد از چند ساعت گشت و گذار لابه لاي نمك هاي 500هزار ساله، غار شگفتي ديگري را براي شما رو مي كند. احتمالا در بازگشت از غار خواهيد ديد كه دهانه غار باز هم شكل ديگري به خود گرفته است... تعجب نكنيد؛ شما با يكي از عجيب ترين غارهاي دنيا ديدار كرده ايد!
