شهرستان نير در 39 كيلومتري غرب اردبيل بين كوههاي سبلان و بزقوش قرار دارد. ودر ضلع جنوب غربي اين شهر واقع شده است علاوه بر آبهاي گرم معدني وآب سرد معدني  از نظر آب وهوا منطقه زيبايي به شمار مي رود واز موهبت طبيعي مانند دامنه هاي سرسبز وقله هاي سر به فلك كشبده سبلان برخورداراست .جمعيت آن بالغ بر 52 هزار نفر مي باشد. آب و هواي آن در تابستان معتدل و مطبوع است. بلندترين كوههاي آن چال داغي و سوغانلي داغ مي باشد. رودهاي مهم آن باليقلو چاي، نير چايي، آغلاغان، قورچاي و جوراب چاي مي باشد. از آبهاي معدني و چشمه هاي آبگرم منطقه مي توان به بوشلي (بروجلو)، قينرجه، سقزچي، بولاقلار، لاي و اسلام آباد اشاره كرد. نير از نظر اوقات شرعي با اردبيل تفاوت چنداني ندارد. مهمترين صنايع دستي اين شهرستان گليم بافي مي باشد.

مساحت و موقعيت جغرافيايي
شهرستان نير با وسعت 4/1495 كيلومتر مربع 33/8 درصد ازكل استان را شامل مي شود و در 47 درجه و 59 دقيقه طول شرقي و 38 درجه2 و دقيقه عرض شمالي قرار داشته و در ارتفاع 1450 متر از سطح دريا قرار دارد اين شهرستان  از طرف غرب با سراب، از طرف جنوب با ميانه، از طرف شرق با شهرستان اردبيل و از طرف شمال با ارتفاعات كوه سبلان همسايه مي باشد و در 32 كيلومتري جنوب غربي اردبيل واقع شده است و راه اصلي ارتباطي استان اردبيل و آذربايجان شرقي از اين شهرستان مي گذرد.

وضع طبيعي و آب وهوا
ارتفاعات كوه سبلان درقسمت شمال و غرب نير قرار گرفته و با ايجاد پستي و بلندي هاي زياد به منطقه چهره كوهستاني بخشيده و در زمستان آب و هواي سرد و در تابستان آب و هواي نسبتاً معتدلي را دارا مي باشد و بلندترين كوههاي آن چال داغي و سوغاتلي داغ مي باشد.
ميزان نزولات آسماني در دامنه سبلان بيشتر بوده و در جريان آب رودها و مسيرها، اراضي تعدادي زياد از روستاهاي تحت پوشش شهرستان نير و اردبيل را مشروب مي سازد و ميزان بارندگي متوسط منطقه 350 ميليمتر در سال مي باشد با توجه به عدم وجود اراضي آبرفتي و كوهستاني بودن ، منطقه از نعمت چاه هاي عميق و نيمه عميق (بجز مواردي درحاشيه رودخانه قوري چاي كورائيم) محروم بوده و مجموعاً آب هاي جاري حوزه عمل 24 ميليون متر مكعب تخمين زده شده است.

جمعيت
جمعيت شهرستان نير درسرشماري سال 1357 برابر با 30514 نفربوده ودرسال 1383 به 27332 نفر رسيده است و دليل كاهش جمعيت ، مهاجرت به شهرستانهاي اطراف وشهر تهران مي باشد جمعيت شهري منطقه برابر 5155 نفر و جمعيت روستايي برابر 22448 نفر مي باشد.

تقسيمات  شهرستان نير
شهرستان نير در سال 1376 تاسيس گرديده و داراي دو بخش بنام هاي مركزي و كورائيم و چهاردهستان بنامهاي دورسونخواجه و رضا قلي قشلاقي درحوزه بخش مركزي و يورتچي غربي و يورتچي شرقي در حوزه بخش كورائيم مي باشد اين شهرستان داراي 100 روستا و 2 شهر مي باشد.

فرهنگ، زبان و دين
زبان مردم شهرستان نير تركي آذري بوده و به لحاظ فرهنگ ساختار قبيله اي و عشيره اي و بافت سنتي داراي قدرت و حاكميت قابل ملاحظه اي است و برخي تعصبات قومي مشاهده مي شود از لحاظ ديني مردم منطقه معتقد به مذهب شيعه اثني عشري مي باشند.

پيشينه تاريخي

1- حوادث تاريخي
 شهرستان نير به عنوان بخشي از سرزمين آذربايجان و ايران قدمت تاريخي دارد و حوادث تاريخي مختلفي در آن رخ داده است و مردم شهرستان به موطن محلي و كشور در همه زمانها علاقه خاصي نشان داده اند.
از وقايع مهم تاريخي منطقه نير ورود آقا محمدخان قاجار به نير از راه سراب است كه در اين سفر شاه با بي اعتنايي مردم مواجه شده و با تلخكامي راهي اردبيل مي شود.از ديگر شاهان قاجار مظفرالدين شاه و محمد علي شاه قاجار از شهر نير ديدن كرده اند.
از حوادث ديگر لشكركشي نصرالله خان يورتچي با پانصد سواره نظام شاهسون به دستور محمد علي شاه بسال  1278ه.ش در دوره مشروطيت عليه ستارخان، سردار ملي به سوي تبريز بود كه عاقبت در اين لشكركشي سپاه نصرالله خان شكست خورد و خود وي بعد از مدتي زنداني و اقامت در روستاي آقچاي، در آنجا در گذشت در اين ايام ستارخان قبل از ورود به اردبيل در نير اقامت داشته است.در سال 1315 اولين سفر محمدرضا شاه پهلوي به منطقه نير صورت گرفته و در سال هاي 1325 و 1332 دومين و سومين سفر شاه به نير انجام يافته است.                                                                                           
 در دوران فعاليت فرقه دموكرات آذربايجان اين منطقه يكي از مناطق حوادث خيز بوده است. در جريان انقلاب اسلامي مبارزات مردم منطقه از سال 1341 شروع شده و از آن زمان تاكنون اهالي منطقه در استقرار و دفاع از نظام اسلامي با تقديم صدها شهيد، جانباز، آزاده وايثارگر جانفشاني نموده اند.

وجه تسميه و آثار تاريخي
اين شهرستان كه بنام نير نامگذاري گرديده شده، از شهر نير كه مركز شهرستان است، گرفته شده است، در منابع تاريخي وجغرافيايي نير بصورت نرير، نريز، تير و نير آمده است ودر مورد وجه تسميه آن نظرات مختلفي وجود دارد برخي صاحب نظران آن را مأخوذ از آتشكده نير اعظم وبه معني نور وتعدادي ديگر آن را ازني و به معني پوشيده از ني هاي به هم پيچيده دانسته اند ولكن آنچه بيش ازديگر عناوين مورد توجه واقع شده، اين است كه واژه نير از نرسي نام يكي از پادشاهان ساساني گرفته شده است. به نظر مورخين نرسي (301 ـ 293 م) هفتمين پادشاه ساساني نير را آباد كرده و قصرهايي را در آن بنا نموده است .
از آثار تاريخي منطقه مي توان به دژ بويويني يوغون، آي قالاسي برجلو، قلعه هاي كورائيم و دابانلو، پناهگاه و دژ زيرزميني و انبار نظامي گلستان، غار وانبار اباذر، قيرمزي كورپو ياپل قرمز، كاروانسراي شاه عباسي، غارآقچاي و فرهاد كهلي،‌ بقعه كورائيم و مقابر دوران اسلامي، دهكده صخره اي اباذر و… اشاره نمود.

اوضاع اقتصادي
شهرستان نير باتوجه به وضع كوهستاني وآب وهواي سرد درزمستان وآب وهواي معتدل درتابستان شرايط اجتماعي و تاريخي وفرهنگي ، داراي استعدادها وتنگناهاي اقتصادي مخصوص خودش مي باشد مهمترين بخشهاي اقتصادي قابل ذكر اين منطقه بدين ترتيب هستند.
1) زراعت و دامداري
2) شيلات
3) صنعت ومعدن
4) خدمات وگردشگري

زراعت و دامداري و كشاورزي
دراين شهرستان دامداري به دليل وجود شرايط مناسب آب هوايي وطبيعي، شغل اول مردم محسوب مي شود و اهالي اقبال بالايي به اين شغل نشان مي دهند و زراعت پس از دامداري در رتبه دوم قرار دارد و محصولات بخصوصي در سطح منطقه كشت مي شود و برخي از محصولات صنعتي زراعي قابل كشت و پرورش نمي باشد. در زمينه باغداري، فعاليت چنداني مشاهده نمي شود واين به دليل سرماي شديد هوا در فصل بهار و برخي ويژگي هاي طبيعي مي باشد.در زمينه كاشت گردو و برخي طرح هاي ديگر نيز فعاليتهايي در سال اخير انجام گرفته است .
بر طبق آمار وسعت اراضي كشاورزي منطقه 47590 هكتار بوده كه شامل 39393 هكتار اراضي ديم و 8197  هكتار اراضي آبي و 257 هكتار باغات مي باشد.
در سطح منطقه نير ظرفيت بسياري براي فعاليت پرواربندي گوساله گوشتي، گاوداري شيري، مراكز جمع آوري شير و مرغداري موجود مي باشد و سرمايه گذاري دراين واحدها داراي توجيه فني اقتصادي مي باشد.
درقسمت زراعت، شهرستان با توليد محصولاتي همچون سيب زميني و چغندر قند در رتبه سوم استان جاي دارد و با توجه به بارش مناسب و آب و هواي كوهستاني توليد علوفه جهت تامين نيازمندي هاي دامداري منطقه قابل توجه است .
بطور كلي مهمترين محصولات كشاورزي ودامي نير عبارت از غلات، ‌سيب زميني، ‌حبوبات، علوفه دامي، لبنيات، ‌عسل و گوشت قرمز و سفيد، اعم از گوشت گاوي، ‌گوسفندي، ‌ماهي و مرغ مي باشد.

شيلات
فراواني بارش و بدنبال آن پرآب بودن رودها وچشمه ها، ‌آب و هواي كوهستاني، زير بناي مناسبي رابراي توسعه پرورش ماهيان سردآبي فراهم نموده است. وجود چشمه سارهاي دايمي بولاخلار، برجلو و قينرجه، ‌گورگور، صندوقلو، آبشارلاي، رودخانه آغلاغان و بالخلو از جمله اين استعدادها و زيربناها مي باشد.

صنعت و معدن
دربخش صنعت شهرستان نير از مناطق محروم استان بوده و اين بخش سهم كوچكي از اشتغال و امرار معاش مردم را برعهده گرفته است در حالي كه باتوجه به دسترسي آسان منطقه به بازار مصرف در شهرستانها و استان هاي مجاور توليدات صنعتي توجيه اقتصادي دارد.
از مهمترين كارخانه هاي اين  شهرستان مي توان به شركت فرآورده هاي لبني گلدشت سبلان نير، ‌كارخانه آرد سازي،  واشرسازي لاي وكارخانه آسفالت شهرداري نير اشاره كرد و صنايع كوچكي همچون توليد ظروف پلاستيك، دستكش دوزي و چند واحد ديگر وجود دارند واز طرحهاي در دست اجراي مهم شهرك تخصصي آب درمسير روستاي اسلام آباد بخش مركزي وتوليد انواع نخ ريسندگي درشهرك كارگاهي نير مطرح مي باشند كه بااجرا وراه اندازي آنها اشتغال مناسبي ايجاد خواهد شد.
در زمينه معدن شهرستان استعداد مناسبي دارد و معادني ازقبيل گچ خاكي، خاك رس، مرمريت، سنگ چيني، آهك، سنگ لاشه، خاك صنعتي وشن و ماسه قابل ذكر است.سنگ لاشه ائيلانجيق به ميزان 4 ميليون تن، گچ  خاكي اينانلو به ميزان 2/4 ميليون تن، سنگ لاشه قره تپه به ميزان 2 ميليون تن وسنگ چيني قره شيران به ميزان 35 هزار تن بخشي از استعداد منطقه است.

خدمات و گردشگري
وجود آبگرم هايي نظير قينرچه، بورجلو، سقزچي، ولي عصر و قره شيران كه درجه حرارت بعضي از آنها تا 56 درجه سانتيگراد نيز ثبت شده است و جهت درمان امراض پوستي، جلدي واعصاب مفيد تشخيص داده شده است، وجود منطقه زيباي بولاخلار در مجاورت شهر نير، آب و هواي خنك و طبيعت سبز و دلچسب فصول بهار و تابستان حاكي از پتانسيل مطلوب شهرستان براي گردشگري و توريسم است و در راستاي اين امر كار احداث دهكده توريستي سبلان نير در محل آب گرمهاي بورجلو و قيينرجه به مساحت 110 هكتار آغاز شده است. توسعه توريسم در منطقه بدنبال خود بخش خدمات منطقه را تقويت خواهد كرد و درآمد مردم  منطقه را افزايش داده و موجبات اشتغال رافراهم خواهد آورد.
رودخانه هاي هميشه جاري بالغلو، آغلاغان و كمال آباد كه از دامنه هاي كوهستاني سبلان سرازير مي شوند و چشمه سارهاي منحصر به فرد كه جلوه زيبايي رابه منطقه داده موجب شده بهترين ماهي قزل آلاي منحصر بفرد قرمز كشور بطور طبيعي در رودخانه اين شهرستان پرورش يابد سد عظيم يامچي علاوه بر تامين آب مي تواند يكي از مراكز توريستي و پرورش ماهي باشد.
پس از دماوند معروفترين كوه آتشفشاني ايران كوه سبلان است نعمات و بركات الهي دراين كوه و رشته كوه هاي اطراف، درياچه و قله هاي هرم يك، دو و سه و چشمه
سارهاي بي نظير آغلاغان، گورگور، لاي، كندوان و… همراه با رستني هاي بسيار زيبا و حيوانات و پرندگان قابل شكار چون قوچ، ‌ميش، ‌كل بز، ‌كبك و… هستند.
آثار تاريخي وباستاني، قرار گرفتن درمسير ترانزيتي استان اردبيل و آذربايجان شرقي و نزديكي با مركز اين دو استان و در داخل شهرستان، ‌نزديكي مطلوب مراكز تفريحي و توريستي به يكديگر استعداد و فرصت مناسبي را براي رشد بخش خدمات و توريسم فراهم نموده است .

چشمه بوشلي
چشمه معدني بوشلي به فاصله  5/4 كيلومتري جاده اردبيل به سراب و در 45 كيلومتري باختر اردبيل واقع شده است. مظهر چشمه بوشلي در مجاور رسوب هاي آهكي سختي است كه آثار خروج آب در برخي نقاط آن در گذشته وجود دارد. آب چشمه بوشلي از دسته آب هاي كلرور ـ سديك و بيكربنات كلسيك گرم به همراه گاز است. ازاين چشمه براي استحمام استفاده مي شود. حرارت آن 49 درجه است و آب آن صاف و زلال و مزه اش نمكي و گزنده است. اهالي محل براي درمان رماتيسم و درد مفاصل و رفع خستگي از آن استفاده مي كنند.

معرفي آثار تاريخي، سياحتي شهرستان نير
پل قرمز و كاروانسراي شاه عباسي نير
از ديگر مناطق باستاني نير مي توان مناطق زير را نام برد:
• سنگ نوشته هاي اورارتويي
• آتشكده هاي باستاني،
• تپه ها و قبور باستاني،
• غارهاي باستان قيرمزي كورپي (پل قرمز)
• رباط شاه عباس در سائين
• استخر عباسلو.

مناطق سياحتي

بولاغلار (چشمه ها)
تقريبا در داخل شهر نير قرار دارد و از باغات و چشمه هاي بسيار زيبا تشكيل شده است و وجه تسميه نام آن نيز به همين جهت است.
طبييعت بكر اين محل و وسعت آن لزوم دستكاري و ايجاد آباداني مدرن را منتفي كرده است ، ولي با اين حال ،باهمت شهرداري نير امكانات رفاهي ضروري در سالهاي اخير در آنجا ايجاد شده  كه باعث جذب مسافران استاني وخارج از استاني به اين منطقه زيبا شده است .
 آبهاي درماني قينرجه –آبهاي درماني سقزچي

سد يامچي
اين سد بر روي رودخانه باليقلو  و در 5 كيلومتري شهر نير و در كنار روستاي يامچي عليا احداث شده است

پل نير
پل نير روي رودخانه نير ساخته شده است. اين پل منسوب به دوره صفويه است و چهار طاق دارد. اين پل در كنار يك پل پهن و تازه ساز كه رفت و آمد مسافران تبريز – اردبيل از روي آن صورت مي گيرد، واقع شده است. در شهرستان اردبيل پل هاي قديمي ديگري نيز مانند پل هاي الماس، سرخ و پل شهر چاي وجود دارد.