ابوذرعه اردبيلي:
سمعاني در كتاب الانساب او را بنام «عبدالوهاب بن محمد ايوب اردبيلي» معرفي كرده و گفته است كه او شيخ و زاهد بود و روز يكشنبه پنجم ماه رجب سال 415 هجري در فارس رحلت نمود.



شرف الدين اردبيلي :
مؤلف تاريخ اردبيل و دانشمندان مي نويسد كه "شرف الدين ابي شرف الدين ابوعبدالله اردبيلي" از علماي كثير الزهد و رياضت كش و با صفا بود در قرن هفتم هجري مي زيست و در سميساطيه مصر متوطن گشت او از شاگردان "برهان الدين موصلي" بود و از فضل و دانش بهره كافي داشت و جمع زيادي نيز از محضر او استفاده مي كردند. وفاتش درچهارم ماه محرم 675 هجري اتفاق افتاد و دركنار مرقد استادش كه مجاور قبر "صهيب رومي" بود ، مدفون گرديد.



جمال الدين يوسف ابراهيم اردبيلي:
جمال الدين يوسف بن امام عزا الدين ابراهيم اردبيل هم از دانشمندان اين ولايت است كه در مذهب شافعي از فضلاي والا مقام بشمار مي آيد او در قرن ششم هجري زندگي مي نمود. كتاب معروفي بنام «الانوارلاعمال الابرار» در فقه شافعي تصنيف كرده كه مورد علاقه علماي بعد از وي بوده است جمال الدين در سال 799 هجري دعوت حق را لبيك گفته و كتاب الانوار او در سنوات اخير و من جمله سالهاي 1310 و 1328 به چاپ رسيده است.



صدرالدين موسي :
فرزند ارشد شيخ صفي الدين و جانشين وي در ارشاد خلايق بوده است درسال 704 هجري ،كه چهار سال از رحلت جدش "شيخ زاهد گيلاني" مي گذشت در روز عيد فطر پا به عرصه هستي گذاشت و31 سال درخدمت پدر بزيست و 59 سال بعد از وي نيز صاحب خرقه و سجاده وي گرديد به سال 794 دراردبيل درگذشت و دركنار قبر پدرش به خاك سپرده شد اولين بناي بقعه اصلي شيخ صفي الدين كه گنبد الله الله است به دستور وي ساخته شد زاهدي عالم و عابدي فاضل بود علوم ديني و تفسير قرآن تدريس مي كرد او سالك مجاهد بود و مكاشفت داشت صفات ظاهري اوحكايت ازسيرت روحاني وي مي كرد مردي داراي فراست وصاحب كرامت بود و در امر شريعت و طريقت استقامت مي نمود و از بس كه علو همت و جوانمردي داشت و اطعام فقراء و مساكين مي كرد به خليل عجم لقب يافته بود.



ابوالفرج ابن عبدالرحمن اردبيلي :
درقرن ششم هجري مي زيسته وحوالي سال 550 درگذشته است گويا درطب بويژه خواص گياهان اطلاعات وسيعي داشته و ابوحامد اندلسي در سفر خود به اردبيل كه از كوه سبلان نيز ديدن كرده ، با وي ملاقات نموده است. نوشته اند كه در اين ديدار نوع گياهان سبلان نيز موضوع گفتگو بين آنها قرار گرفته است.



ابي الفرج اردبيلي:
«نورالدين فرج بن محمد ابن ابي الفرج اردبيلي» از اردبيل برخاسته و پس از تحصيل مقدمات به دمشق رفته ودر «ظاهريه البرانيه» بتدريس اشتغال يافته است .ابي الفرج ظهر روز دوشنبه 749 در جار وخيه به مرض طاعون در گذشت .



ابن بزار اردبيلي:
مؤلف كتاب معروف صفوه الصفا است كه به قول دانشمندان معاصر، يگانه مرجع مورخان در باب شيخ صفي الدين و پدران اوست نام او درويش توكلي و پدرش اسماعيل بن محمد اردبيلي است. در قرن هشتم هجري مي زيسته و از مريدان شيخ صدرالدين موسي فرزند و جانشين شيخ صفي الدين بوده است. كتاب خود را به تشويق مرشد به نام اسس المواهب السنيه في مناقب الصفويه است. تاريخ تحرير اين كتاب 759 ه.ق يعني 24 سال بعد از فوت شيخ صفي الدين بوده است. كتاب ديگري به نام مكشف القلوب نيز بدو نسبت داده شده است.



الهي اردبيلي:
«كمال الدين حسين بن خواجه شرف الدين عبدالحق» متخلص به «الهي» در سال 870 هجري در اردبيل ديده به جهان گشود پس از تحصيل مقدمات، با مساعدت سلطان حيدرصفوي به شيراز و خراسان سفر كرد مدتي نيز در هرات به نديمي امير علي شيرنوائي و شاهزاده غريب ميرزا ولد سلطان ميرزا گذراند و پس از درگذشت اين شاهزاده به آذربايجان مراجعت كرد او پس از بازگشت به اردبيل در حظيره شيخ صفي الدين قدس سره بتدريس و تعليم علوم مختلف پرداخت و سرانجام در سال 940 هجري، كه بيش از هفتاد سال داشت در اين شهر بدرود و در آنجا دفن گرديد. الهي دانشمند والا مقامي بوده كه بيش از سي جلد كتاب و رسائل و تعليقات و حواشي به زبانهاي فارسي و عربي و تركي نوشته و اول كسي در تاريخ ايران است كه در مذهب تشيع بزبان فارسي كتاب شرعيات به رشته تحرير در آورده است.



ام كلثوم اردبيلي:
 در كتاب «الضوئ الانع لاهل قرن التاسع» از بانويي بنام «ام كلثوم بنت البرهان ابراهيم بن احمد بن محمد بن احمد اردبيلي المكي» سخن بميان آمده والسخاوي در حالات وي نوشته است كه الفارسي او را بانويي با تدين و خير گفته است مرگ ام كلثوم در ماه شوال 814 در مكه رخ داده و در المعلاه دفن شده است .



اسماعيل اردبيلي:
 از دانشمندان قرن هشتم هجري است.



ابراهيم بن محمد اردبيلي:
 از دانشمندان اسلامي در مذهب شافعي بوده است بعداز حج سنه 864 در اول سال  865هجري به قاهره رفته و چندين ماه در آنجا اقامت كرده است.



سعدي اردبيلي:
 طبيب بوده و در قرن نهم هجري به حذاقت در طبابت شهرت داشته است.



سامي اردبيلي:
«سام ميرزا» فرزند شاه اسماعيل اول روز سه شنبه 21شعبان 923متولد شد در ايام جواني عليه سلطنت برادرش شاه طهماسب اول، عصيان كرد و به هندوستان رفت سام ميرزا مرد اديبي بود و شعر نيز مي سرود او در سال 967 ديواني بعنوان «تحفه سامي» جمع كرده است و نوشته اند كه حاوي احوال 6664 نفر از شعراي معاصر وي مي باشد .



محمد بن احمد
مولي ابوالصلاح تقي الدين محمد بن احمد بن محمد (مقدس) اردبيلي.مرحوم محقق اردبيلي حاشيه شرح تجريد قوشجي را به تاريخ 986 به نام وي نگاشته است.



ثاني صفوي:
مولف كتاب سخنوران آذربايجان آن عده از سلاطين و شاهزادگان و بزرگان صفوي را كه ذوق ادبي داشته و اشعاري سروده اند در عداد ادباي اردبيلي نوشته است و شاه عباس دوم از جمله آنها مي باشد او پسر شاه صفي است و شهرت ادبش «ثاني» بوده است بسال 1024 هجري در قزوين تولد يافته و بعد از سي و شش سال بهار زندگي در خسرو آباد مغان در گذشته است و در جوار حضرت معصومه (ع) در قم دفن شده است ثاني علاوه بر امر شعر در امر حساب و محاسبات نيز ورود كامل داشته است.



محقق اردبيلي:
ميرزا محمد اردبيلي، وي از اردبيل است در كاشان اقامت گزيده و مشهور به «محقق» است از عرفا و تلاميذ قاضي اسدالله قهپاني عارف بوده قاضي اسدالله به تاريخ 1048 فوت شده محقق كتابهايي از خود به يادگار گذاشته كه از آنها است:
تذكره العارفين، رياض العارفين، منهاج السالكين



ملا محمد باقر اردبيلي
در جلد 5 فهرست كتابخانه مجلس شوراي ملي مي نويسد:« برهان شفاء» اين نسخه در 1067 به خط شكسته نستعليق محمد هاشم دامغاني در اصفهان براي ملا محمد باقر اردبيلي نوشته شده. كاتب در پايان نسخه خاطر نشان ساخته حسب فرموده آخوندي فهامي و علامي ملامحمد باقر نوشته شد.



فائض اردبيلي
ملاحيدر علي خلف مسيح الله اردبيلي معروف به « فائض» در قرن يازدهم هجري مي زيسته و به سال 1081 بدرود زندگي گفته است.



محمد بن علي اردبيلي
متوفاي 1101، عالم متتبع خبير و فاضل كامل بصير، در علم رجال مهارت كامل داشته به ويژه در تمييز مشتركات يگانه عصر خويش بوده، قسمتي از دوران تحصيل را در اصفهان گذرانيد و از علامه مجلسي صاحب بحارالانوار كسب علم نموده است



مولانا نظام الدين
ابن مولي احمد اردبيلي. متوفاي 1150 وي در صرف و نحو كتابهايي نگاشته از آنهاست:
1- شرح شواهدالبهجةالمرضيه
2- شرح شواهد التصريف
3- شرح شواهد شرح العوامل
4- شرح شواهد قطرالندي
5- جامع الشواهد.



مير علينقي اردبيلي
متوفاي 1135 از دانشمندان قرون دوازدهم بوده در مشهد مقدس به نشر علوم و ترويج فنون اشتغال داشته و در آنجا مدفون است.

 


دوشنبه یازدهم 7 1390
X