شهر خلخال در جنوب شرقي استان اردبيل واقع شده است و رودهاي هروآباد و آپارچاي در آن جريان دارند. از شمال به اردبيل از جنوب به زنجان و از مشرق به طالش و از مغرب به سراب و ميانه محدود است.
در كتاب حدود العالم من المشرق الي المغرب كه در 372 هجري تاليف گرديده، بخش شاهرود بنام قصبه مركزي آن (يعني شال) نام برده شده است. در قرن دوم و سوم خلخال از شهرهاي كوچك و از توابع آذربايجان شرقي و محصول عمده اش گندم و جو و پلاس و گليم و لباس پشمي و كركي بود.

در معجم البلدان (در اواخر قرن ششم) چنين آمده است: خلخال شهري است در مشرق آذربايجان، نزديك گيلان و مزارع و آبادي آن بيشتر در وسط كوههاي بلند قرار دارد و از آنجا تا قزوين هفت روز راه است و در اين ولايت قلاعي است كه مردمان هنگام حمله مغول به آنجا عزيمت نموده اند.
در نزهه القلوب از خلخال تحت عنوان شهري متوسط نام برده شد و گفته شد اكنون دهي است. در اواخر استيلاي مغول اين شهرستان زير نفوذ ايل سعدلو كه محل اقامت اصلي آنان در بخش كاغذكنان بوده و ايل سعدلو تا اوايل سلطنت فتحعلي شاه مالك بالاستقلال كليه شهرستان خلخال بودند  خلخال منطقه اي كوهستاني با آب و هواي معتدل و نسبتا سرد مي باشد. كوهستان جنگلي و بلند طالش در خاور خلخال از شمال به جنوب در حكم سدي ميان درياي خزر و استان گيلان و استان اردبيل است كه باران خزري در دامنه شرقي آن ريزش كرده و جنگل هاي طالش را بوجود آورده است . در شهرستان خلخال هم چون ساير شهرستان هاي استان اردبيل هنرهاي دستي از رواج و قدمت زيادي برخوردار است كه بيش تر اين صنايع توسط دستان هنرمند زنان و دختران محلي انجام مي گيرد. مردم شهرستان خلخال به مهمان نوازي شهره اند. مردم آن دلير و شجاع بوده و داراي مذهب شيعه و دين اسلام هستند. برابر با سرشماري سال 1375 شهرستان خلخال 137992 نفر جمعيت داشت. شغل اصلي مردم اين منطقه كشاورزي، دامداري و پرورش زنبور عسل است.

جفرافياي طبيعي

شهرستان خلخال از شمال به اردبيل – از شرق به كوههاي تالش و استان گيلان ، از جنوب به استان زنجان از مغرب به شهرستان ميانه ختم مي شود و در هفت درجه و 37 تا 56 درجه و 37 دقيقه عرض شمالي و 48 درجه و 1 دقيقه و 48 درجه و 54 دقيقه طول شرقي قرار دارد ، مساحت 3979 كيلومتر مربع طول شهرستان از شمال به جنوب از حدود اردبيل تا زنجان و ناحيه طارم 12. كيلومتر و عرض آن از 48 تا 9. كيلومتر است . خلخال استان اردبيل را از دو قسمت شرق و جنوب شرقي به استان گيلان مربوط مي سازد.

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

برخي از نويسندگان نام خلخال را با نام شهر قديم خلخال واقع در ناحيه اوتي در ماوراي قفقاز كه در منابع ارمني ميان قرن دوم و پنجم ميلادي به عنوان اقامتگاه زمستاني شاهان ارمنستان و سپس آلباني (آران) آمده است مرتبط مي دانند، ناحيه اوتي بر ساحل راست رود كورا در حدود گنجه و شمكور كنوني واقع بوده است. مركز ناحيه اي كه بعدها به نام خلخال معروف شد در سابق فيروز آباد بود و چون ويران شد خلخال به جاي آن بر پا شد.
خلخال از شهرهاي قديمي و تاريخي آذربايجان است. در كتاب هاي جغرافيايي و تاريخي سده هاي دوم و سوم هجري، مورخان و جغرافي دانان از جمله در كتاب« حدود العالم من المشرق الي مغرب » درباره خلخال چنين نوشته اند:« خلخال از شهرهاي كوچك و از توابع آذربايجان بوده، ‌محصول عمده آن گندم و جو بوده است و پلاس و گليم و لباس پشمي و كركي در آن بافند….» در معجم البلدان كه اواخر سده ششم هجري نوشته شده آمده است:« خلخال شهري است در مشرق آذربايجان و نزديك گيلان و مزارع و آبادي آن بيش تر در وسط كوه هاي بلند قرار دارد از آن جا تا شهر قزوين هفت روز و تا اردبيل دو روز راه است و در اين ولايت قلاعي بلند قرار دارد كه مردمان آن هنگام حمله مغول به آنجا عزيمت نموده اند» در«نزهه القلوب» كه حمدلله مستوفي در اوايل سده هشتم هجري نوشته، درباره اين شهر چنين آمده است:«خلخال شهر وسط بوده و اكنون ديهي است كما بيش صد موضع و به چهار ناحيه تقسيم مي شود: خانندبيل، سنجبد، انجيل آباد و هشتچين
دركتاب برهان قاطع چنين آمده است «خلخال زر» ‌نام شهري است ما بين قزوين و گيلان و پاي برنجن را نيز گويند. فرهنگ برهان قاطع: (خلخال، كنايه از آفتاب عالمتاب است) كه خوانندش امروز خلخال زر كه مي گويد زپر كار آن حلقه بركرد سر كه خوانندش امروز خلخال زر فرهنگ دهخدا: خلخال زر شهري است كه امروز خلخال ناميده مي شود.
بنابه قولي: چون تصويرهاي مختلف از طبيعت خدادادي در اين ناحيه حاكم است از اين رو خال خال ناميده مي شود. به روايت ديگر مي گويند شرايط اقليمي و خصوصيات طبيعي اين منطقه طوري است كه در اين نقاط هوا مدام متغير مي شود. اين تغييرات به «‌خال خال»‌تغيير مي گردد. پس اگر خلخال را شكل تغيير يافته اي از كال كال فرض كنيم در صورت صحت آن سابقه تاريخي و مكتوب، ‌تاريخ منطقه به قرن هشتم پيش از ميلاد مي رسد كه به مرور به خلخال تغيير يافته است.

جمعيت شهرستان

جمعيت اين شهرستان 1.65.. نفر مي باشد كه از اين تعداد 35612 نفر در شهر و 91386 نفر در روستاها زندگي مي كنند ، طبق آمار سال 1375 در سال 138. از اين تعداد 5/89% روستانشين و 5/1.% شهرنشين مي باشند.

تقسيمات كشوري شهرستان خلخال

شهرستان خلخال 7/4.37 كيلومتر مربع مساحت دارد و براساس تقسيم بندي جديدي داراي 2 شهر و 3 بخش و 8 دهستان است و 1.65.. نفر جمعيت دارد.

بخش خانفربيل ( مركزي ) : اين بخش كوهستاني و هوايش مايل به سرد است و حدود 4/1.35 كيلومتر مربع وسعت دارد و داراي سه دهستان و 57 آبادي است.

بخش خورش رستم: اين بخش 4ا/926 كيلومتر مربع وسعت و داراي دودهستان و 59 آبادي است.

وضعيت اجتماعي

شهرستان خلخال يكي از شهرهاي دور افتاده و خارج از سير آمد وشد ميباشد كه در جنوب استان اردبيل قرار گرفته كه  جمعيت تشكيل دهنده اين شهرستان غالباً مهاجريني هستند كه بواسطه نبود امكانات نسبي بناچار از روستاهاي دور افتاده به شهرستان مهاجرت كرده و به داخل شهر هجوم آورده اند اين مهاجرت بي رويه همچنين باعث گرديده است تا ناهنجاريهاي اجتماعي خاصي را نيز ايجاد كند كه عمده ترين عوامل بروز ناهنجاري‌ها ريشه در تفاوت اقتصاد و ساير شاخصهاي فرهنگ مهارت با تمدن شهرنشيني دارد و قابل ذكر ميباشد كه تعداد كثيري از مردم شهر خلخال به شهرهاي بزرگ مهاجرت كرده اند.

وضعيت ورزش و امكانات آن

شهرستان خلخال علي رغم اينكه در منطقه سردسير كشور قرار گرفته ولي همواره علاقه عمومي به ورزش بالا بوده و ورزشكاران آنها مقامهائي در سطح استاني ، در ورزش دو ميداني بدست آورده اند كه نشان دهنده استعداد ورزش در اين شهرستان مي باشد. در حال حاضر برادران در 2. رشته ورزش و خواهران در 8 رشته ورزش فعاليت مستمر دارند.

مشخصات  اقيلمي

در شهرستان خلخال گويش هاي متعددي وجود دارد از آن جمله مي توان به گوبشهاي ذيل اشاره نمود.
گويش تركي آذري و فارسي در خود شهر و اكثر روستاي خلخال
گويش كردي در بخش مركزي در دهستان لنبر و روستاهاي اطراف
گويش تاتي كه يكي از گويشهاي منحصر به فرد مي باشد در بخش شاهرود خلخال  رواج دارد.
 مسيرهاي دسترسي و ارتباطي اين شهرستان با ديگر مناطق عبارت اند از:
- شهر خلخال در مسير راه اردبيل – اسالم، در 11. كيلومتري شهر اردبيل و 67 كيلومتري اسالم واقع است.
• راهي فرعي به سوي مغرب تا ميانه به طول 13. كيلومتر    
• راهي به سوي جنوب به طول 35 كيلومتر تا هشتجين   

صنايع و معادن

شغل اصلي ساكنين منطقه را كشاورزي، دام داري، پرورش زنبور عسل و صنايع وابسته به آن تشكيل مي دهد. از اين رو صادرات اين شهرستان را سيب، گلابي، گردو و فرآورده هاي دامي، انواع دام، قالي و گليم تشكيل مي دهند. مهم ترين گردنه خلخال به نام گردنه ازناو مشهور است كه در مسير جاده ارتباطي خلخال به هشپر واسالم واقع شده و از داخل جنگل هاي طالش به جاده رشت به آستارا متصل مي ‌شود. چشمه آب گرم معدني خلخال در 22 كيلومتري شمال باختري هروآباد و به فاصله 96 كيلومتري ميانه از زمين خارج مي شود. جنگل هاي متراكمي نيز درمحدوده شهرستان خلخال وجود دارد كه از امكانات بسيار مساعد در زمينه جذب جهانگرد برخوردارند.
مهم ترين صنايع شهرستان خلخال را صنايع دستي تشكيل مي دهند. شهرستان خلخال يكي از مراكز مهم صنايع دستي استان اردبيل و نيز كل كشور محسوب مي شود.از ميان هنرهاي دستي معروف اين شهرستان مي توان به تهيه شال،جاجيم‌هاي ابريشمي و پشمي، گليم بافي، پلاس، لباس هاي پشمي وكركي و بافت مسند و اشياي منبت كاري شده و صنايع چوبي اشاره نمود.متاسفانه بعد از متروك شدن نوغان داري(پرورش كرم ابريشم) بافت جاجيم‌هاي ابريشمي نيز متروك شد و حالا در هر كجا جاجيم‌هاي خلخال پيدا شود بايد آن را جزو اشياي عتيقه محسوب نمود.جاجيم بافي در اكثر روستاهاي ايران به‌ ويژه اغلب روستاهاي ‌آذربايجان مرسوم است‌ و در هر منطقه داراي ويژگي هاي خاص مي باشد در شهرستان خلخال ‌جاجيم داراي ويژگي هاي خاص مي ‌باشد. در گذشته جاجيم مناسب ترين‌ چيزي بود كه‌ مردم منطقه روي كرسي مي انداختند كه در اين ميان جاجيم چيچكلمه ‎CHICHAK‎‌‎LAMEH‎ با تركيبي از رنگ هاي متنوع و نقوش لوزي داخل‌ الوان راه راه آن در ده‌ و شهر از همه ‌مشهور بود با متروك‌ شدن كرسي زغالي بافت‌ و مصرف جاجيم در شهرها و حتي در‎ ‎شهرستان هاي دور و نزديك‌ نيز به فراموشي مي رفت‌ ولي روستاييان طبق عادت‌ قديمي ‌مناسب ترين‌ روانداز كرسي زمستاني را رها نساخته اند.
شال پشمي خلخال كه قسمت عمده آن در بخش شاهرود تهيه مي ‌شود از صادرات مهم خلخال بوده كه آن هم فعلا كاهش يافته است. بافت گليم و مسند نيز در خلخال رواج دارد. در اين منطقه گاه مسندهاي بسيار نفيس ديده مي ‌شود كه هنرمندان خلخالي آن را به صورت برجسته مي ‌بافند.

كشاورزي و دامداري

به طوركلي خلخال از مناطق كشاورزي، باغ داري و دام پروري استان اردبيل است و محصولات عمده اش گندم، جو و حبوبات، برنج، گردو، سيب، گلابي، انگور و پنبه است. خلخال به لحاظ داشتن مراتع نسبتا خوب از دامداري پيشرفته اي برخوردار است و انواع فرآورده هاي شيري از قبيل: خامه، ‌ماست، كره و پنير و… هم چنين پشم، پوست و عسل از عمده ترين توليدات دامي اين منطقه به شمار مي آيند.
محصولات كشاورزي و دامي: سيب، گردو، گلابي، گيلاس، آلبالو، سنجد و زردآلو
سوغاتي هاي محلي: گردو، سيب، عسل و فرآورده هاي لبني

معرفي آثار تاريخي، سياحتي شهرستان خلخال

چشمه آب گرم معدني خلخال
 
در 22 كيلومتري شمال باختري هروآباد و به فاصله 96 كيلومتري ميانه از زمين خارج مي شود. اطراف چشمه را سنگ آهكي و آذرين از نوع آندزيت پورفيزيك پوشانده است. خروج آب از زمين در چند مظهر نزديك به هم به فاصله چند صد متري جاده است. آب گرم خلخال از دسته آب ها ي بيكربناته سديك گرم و گازدار است كه در درمان بيماري هاي مفصلي، روماتيسم و عصبي موثر است.

گردنه ازناو خلخال

مهم ترين گردنه خلخال به نام گردنه ازناو مشهور است كه در مسير جاده ارتباطي خلخال به هشبر و اسالم واقع شده و از داخل جنگل هاي طالش به جاده رشت به آستارا متصل مي ‌شود و از ارزش هاي گردشگري  برخوردار است.

امام زاده كجل خلخال

امام زاده كجل در شمال خاوري آغكند در مسير جاده ماشين رو كوهستاني شمس آباد واقع شده است. بعد از طي 44 كيلومتر و عبور از روستاي يان بلاغ و قاراب به كجل و بعد از طي 4 كيلومتر از جاده و 4 كيلومتر پياده روي به روستاي كاوان مي رسيم. بناي اين امام زاده به درازاي 6 متر و به پهناي 3 متر داراي يك ايوان است. همه‌ي بنا از سنگ لاشه و گل ساخته شده و پوشش سقف آن چوبي است.

مقبره سيد دانيال خلخال

اين مقبره در روستاي خانقاه كه مدفن يكي از مشايخ دوره صفويه است؛ قرار دارد. دبگر امامزاده ها و آرامگاه هاي خلخال عبارتند از: شيخ محمد قزويني در هشتجين، مقبره سيد قاسم و سيد هاشم در روستاي خانقاه امامزاده كالار در 7 كيلومتري خلخال

حمام نصر

نام شهرستان: خلخال
آدرس بنا: خيابان شهيد رجائي _ محله غازيلر
قدمت: قاجار
عرصه: 58. متر مربع
اعياني: 492 متر مربع
تاريخچه
اين بنا متعلق به دوره قاجار است و طبق تحقيقات محلي و مطالعه در كتب تاريخي (تاريخ گيلان و ديلمستان ،سيري در تاريخ آذربايجان و...)بدليل خشكسالي و قحطي حادث شده در سال 1228 در هرو آباد (خلخالي كنوني) بعنوان بنائي عام المنفعه براي تامين نيازهاي اهالي محل بنا شده است.

• توصيف معماري
حمام نصر خلخال كه در جوار رود خانه نور علي چاي و در بافت بازار بنا گرديده است به دوره قاجار تعلق دارد و فرم معماري آن با تفاوت هاي جزئي از اصول كلي حمام هاي ايران پيروي ميكند كه در نقشه آن به چشم مي خورد.
ورود به هشتي از طريق پيشخاني ميسر است كه كف آن پايين تر از سطح خيابان مي باشد و با دو پله به سطح معبر ميرسد اين قسمت داراي دو ورودي مي باشد يك ورودي به هشتي كه به عنوان فيلتري ما بين سربينه و فضاي بيرون عمل ميكند و ورودي ديگر با چرخشي به سربينه منتهي مي شود تا جلوي ديد مستقيم از ورودي به سربينه گرفته شود
دالاني نيز به ابعاد 16/1. × 4/1 متر در قسمت شمالي به صورت الحاقي به پلان بنا اضافه گرديده كه اين فضا نيز به هشتي ورودي منتهي مي گردد اين راهرو از طريق سه دالان ارتباطي (ورودي ) در ارتباط با گرمخانه مي باشدبه احتمال قوي اين دالان محل چال حوض حمام بوده است  سربينه داراي پلان مربع با چهار بازوي كناري ميباشدكه با كاربندي به بزرگي كه به فرم كلاه درويشي مي باشد منتهي ميگردد پس از عبور از سربينه وارد مياندر و از آن طريق گرمخانه مي شويم.
اين بخش كه به فرم هشت ضلعي مي باشد ، در ارتباط با فضا هاي خدماتي و خزنيه مي باشد. اتاق تنظيف كه در سمت شمال گرمخانه قرار دارد با توجه به فرهنگ مردم و ماهيت اين فضا به گونه اي طراحي گشته كه در حاشيه قرار گيرد و ديد مستقيم به داخل به وسيله گردش و پيچش جرزها شكسته شود سرويس بهداشتي نيز در ارتباط با مياندر ايجاد شده كه دسترسي به آن هم از سربينه و هم از گرمخانه ميسر باشد
تون آتشدان و تاسيسات مورد نياز جهت گرم كردن آب در ضلع پشتي خزنيه بوده كه بعدها تخريب گشته است

• مشخصات سازه اي بنا :
پي بنا و ابملات شفته آهك كار شده است و جرزهاي و ديوار هاي ضخيم اين حمام به وسيله سنگ و آجر با ملات آهك اجرا شده است پوشش سقف به صورت طاق و گنبد مي باشد كه براي تبدل زمينه مربع به دايره جهت اجراي گنبد از كاربندي استفاده گرديده است
از قوسهاي مورد استفاده در طاقهاي اين بنا مي توان به پنج او هفت ، كليل ، گهواره اي وكشكولي اشاره

• تزئينات
اين حمام در قسمت سربينه داراي نقاشيهاي زبياي مي باشد كه در حال حاضر با چند لايه گچ وسيمان سفيد پوشانده شده است در حال حاضر پنج لايه تزئيني در اين قسمت به چشم مي خورد كه تنها لايه اول (اصلي )و لايه چهارم داراي ارزش هنري و تاريخي مي باشد از ديگر تزئينات مي توان به كاربند يهاي اجرا شده در سربينه و گرمخانه اشاره نمود

• نوع مالكيت
آخرين مالك اين بنا خانواده ذكائي بوده اند اين حمام در سال 1381 توسط اداره ميراث فرهنگي خريداري گرديده و در حال حاضر جهت تبديل به اداره ميراث فرهنگي خلخال و موزه آثار باستاني در اختيار اين ادره مي باشد

• اقدامات انجام گرفته بر روي بنا
عمليات رفع خطر و مرمت استحفاظي در اين بنا از شهريور 1381 آغاز گشته و هم اكنون عمليات مرمت استحكام بخشي در حال اجرا مي باشد.

ديگر آثار تاريخي و جاذبه ها

گردنه زيباي جنگلي اسالم به خلخال، تفرجگاه اندبيل، پل پرديس، مير عديل در 6 كيلومتري خلخال، غارجلال آباد ، موزه خلخال ، شكار گاه هاي هشتجين ، دره مشگول وآق داغ، آبگرم هاي گرم خانه، خوشنامه، تيل، آبشار نره گر، در 22 كيلومتري خلخال، آبشار نوده، قلعه خشتي گيلوان.

مشاهير و مفاخر

1ـ دكتر برات زنجاني فرزند كاظم بسال 13.3 در خلخال بدنيا آمد. ليسانس ادبيات فارسي از دانشگاه تبريز و فوق ليسانس و دكتري در رشته زبان و ادبيات فاسي را از دانشگاه تهران دريافت نمود. قريب به 5. مقاله در مجلات دانشكده ادبيات دانشگاههاي تهران ، تبريز و مشهد و ساير مجلات علمي و ادبي از وي منتشر گرديده است

2ـ دكتر حبيب الله زنجاني فرزند كاظم در خلخال بدنيا آمد. ايشان دكتراي جمعيت شناسي مي باشند كه از سوربن فرانسه مدرك دكترا را گرفته اند.

3ـ دكتر لطفي بنان فرزند ميرزا ابوالفضل مشهور به بنان الدوله و نام جدش ميرزا ابوالقاسم هر دو آزاد با و خوشنويسان عصر خود بوده اند. دوره دكتراي زبان و ادبيات فارسي را در دانشگاه تهران بپايان رسانيده . آثاري چون كتاب «‌دستور زبان فارسي » و «‌تصحيح ديوان حكيم شفائي اصفهاني» چاپ و به يادگار گذاشته است.

4-ملامحمد باقر خلخالي از دانشمندان و سخنوان بزرگ قرن 13 هـ . ق و در فلسفه و حكمت نظري از نوابغ زمان خود بشمار مي رفت .

5ـ آيت الله سيد اسدالله طهوري به «فاضل» فرزند سيد عبدالغفار از زمره علماي بزرگ و دانشمندان شهر آذربايجان شرقي بود.

6- دكتر حسن احمدي گيوي دكتري زبان و ادبيات فارسي را در دانشگاه تهران با موفقيت بپايان مي رساند. تاليفات او به قرار زير است .
6-1) آئين نگارش
6-2) ادب و نگارش
6-3) زبان و نگارش فارسي
6-4) گزيده آثار دهخدا
6-5) گزينه اشعار ملك الشعراء بهار
6-6) گزينه اشعار و مقالات علامه دهخدا
6-7) مرجع شناسي و آئين پژوهش
6-8) گلچيني از اشعار نغز بزرگان بعنوان «‌از گزيده ها»‌برگزيده اي بزرگ كه هنوز چاپ نشده است .

7- سيــــد عبدالرزاق خلخالي معروف به حجه الاسلام از علماي بزرگ اواخر دوازدهم و اوايل قرن سيزده ه.ق است

8- ملاادهم واعظ خلخالي «‌عزلتي » مشهور و متخلص به عزلتي فرزند غازي بيگ خلخالي از دانشمندان و سخنوران بزرگ قرن يازدهم ه.ق است. او در زمان مير داماد و شيخ بهائي به اصفهان رفته و در حوزه علميه آن شهر از اساتيد و دانشمندان بزرگ بهره ها برده و بعد از رسيدن به مراتب بالاي علمي رهسپار اردبيل شده و تدريس دارالارشاد اردبيل به وي تفويض شده است.
آثار و تاليفات ملا ادهم واعظ خلخالي «‌عزلتي»
8-1) اربعين
8-2) اعتقادات
8-3) تفسير سوره حمد
8-4) ديوان اشعار يا بهارستان (1)
8-5) ذكر الهيه الف)فضليت ذكر ب)‌انواع ذكر ج)آداب و شرايط ذكر د)نصحيت سالكان هـ) ضيلت همت و گذشت
8-6) رساله عرفاني
8-7) سبحان الانوار
8-8) سفينه الملوك يا هدايت نامه
8-9) صحايف الوداد و مكاتيب التحاد
8-10)معريه فخريه
8-11)كدوي مطبخ قلندري
8-12)لطائف المواقف
8-13)لوازم الدين
8-14)مخاطبه النفس
8-15)مصباح المشكا
8-16)معيار العمر و العمل
8-17)مناجات
8-18)هشت بهشت يا قنبر نامه

9- سيد المحققين خلخالي 
آيت الله سيد عقيل آياتي معروف به سيد المحققين فرزند سيد عبدالرزاق از علما و فضلاي بزرگ منطقه بود. كتب و جزوات زير ازاو به يادگار مانده است .
9-1) حاشيه بر رسائل شيخ انصاري
9-2) حاشيه بر قاموس فيروز آبادي
9-3) الدر المنصور في خلاف المشهور در نجف بپايان رسيده است
9-4) المختصر الموسوم بجواهر الاصول المحتوي علي الاختراع الجديد
9-5) نفثه الناقور علي قرحه الناسور
9-6) حاشيه بر اسفار
9-7) حرمت النبات الموقب بالفتح علي اولاد الموقب.
9-8) تعليقه بر قوانين
9-9) كتابي در طب
9-10)الرسائل المسماه با طامور الباكو
9-11)اقامه الدلالات في مضاله الكلالات
9-12)تعليقه بر رسائل و متاجر شيخ انصاري
9-13)كتابي كه در آن لغات فرانسه جمع آوري شده است .
9-14)رساله اي در سهو
9-15)مجموعه اي كه در آن اخبار و روايات نقل شده است
9-16)جزواتي در معجزه و غيره
9-17)جزواتي به نهج دائره المعارف در ماده شين شهر رمضان را عنوان نموده و درآن وجود هشتگانه ذكر كرده است .