رمضان در جنوب ايران

با حلول ماه رمضان شاهد برگزاري آئين و مراسمي هستيم كه در كنار دعا و نيايش مخصوص اين ماه باعث مي شود اين رسوم رنگ و بوي ديگري به ماه رمضان بدهد و عرب هاي جنوب ايران و خوزستان هم در اين ماه آداب و رسوم مختلفي دارند كه معروف ترين آنها «گرگيعان» است و حسينيه هاي پرشوري كه در اين ماه مراسم روضه خواني دارند.

 

افطاري به سبك جنوبي ها

در خوزستان، صله رحم و ديد و بازديد در اين ماه به اوج خود مي رسد و مردم بعد از افطار اغلب در كنار آشنايان و بستگان حضور دارند. زنان و دختران خانواده با تهيه انواع شيريني محلي همانند لگيمات، شعريه، رنگينك، حلواي مسقطي و معسل سفره افطار را آماده مي كنند و به همراه آن آبداغ با نبات و چاي به روزه داران تعارف مي شود. مفتح يكي از غذاهاي پرچرب مردم عرب خوزستان است كه پخت و پز آن در ماه رمضان بيشتر مي شود. اين غذا در واقع راسته گوسفند است به اين شكل كه مفتح با تكه هاي بزرگ گوسفند و ادويه جات خاصي پخته مي شود و اغلب بر سفره هاي شيوخ عرب زبان خوزستاني به ويژه مناطق جنوبي استان ديده مي شود.

قهوه خوران در حسينيه عرب ها

برگزاري مراسم 30 روزه روضه خواني در خانه ها و اغلب حسينيه ها بيشتر در ميان مردم عرب خوزستان رايج است كه در اين روضه خواني ها، پذيرايي غالب قهوه مخصوص اعراب است. در واقع اعراب براي خوردن قهوه مراسم و قوانين خاصي دارند و با اعتقاد و باورهايي كه دارند آن را انجام مي دهند.

آنها براي تهيه قهوه آن را با وسيله اي دو شاخه به نام مهماس در ظرفي ريخته و تفت مي دهند بعد در هاون آسياب كرده و براي مراسم آماده مي كنند، پس از آن در ظرفي بزرگ به نام «گم گم» كه چيزي شبيه گلاب پاش هاي قديمي و از جنس ورشو (مفرغ) است، آب ريخته و پس از جوش آمدن، قهوه آسياب شده را اضافه كرده و از هل هم براي خوش طعم شدن آن استفاده مي كنند.

هنگامي كه قهوه آماده سرو باشد آن را در ظرف كوچكتري به نام «دله» كه شبيه همان «گم گم» است ريخته و فرد توزيع كننده آن را در دست چپ و فنجان مخصوص قهوه خوري (كه فنجاني بدون دسته است و فنيان خوانده مي شود) را در دست راست گرفته، از سمت راست مجلس شروع به سرو قهوه مي كنند، اگر در اين مجلس سيدي وجود داشته باشد پذيرايي از او آغاز مي شود و در غير اين صورت اين مراسم از شيخ يا ريش سفيد مجلس آغاز مي شود.

گرگيعان

در ميان مردم عرب خوزستان رسمي ماندگار وجود دارد كه بعد از گذشت سال ها هنوز هم در اغلب مناطق عرب نشين خوزستان انجام مي شود هر چند اين مراسم هم همانند ساير آداب و سنن مردم كشور در حال از بين رفتن است. اين مراسم گرگيعان نام دارد و در شب ولادت امام حسن(ع) انجام مي شود.

در اين شب بچه هاي كوچك بعد از افطار به كوچه مي روند و كيسه هايي بر گردن مي اندازند كه براي جمع آوري عيدي و شيريني دوخته شده است. پسران با دشداشه هاي بلند و دختران با چادرهاي عربي. بعد با خواندن اشعار عربي از همسايه ها طلب عيدي و شادباش مي كنند.

به اعتقاد مردم محلي، ريشه اين به تولد امام حسن مجتبي (ع) و خوشحالي رسول خدا(ص) براي تولد اولين نوه اش برمي گردد. آنها مي گويند كه مردم براي عرض تبريك به امام علي (ع) و حضرت فاطمه (س) «قرة عين قرة عين» گويان به درب منزلشان مي رفتند و كم كم به صورت مناسبتي هر ساله در ميان مسلمانان رواج گرفته است. اين رسم البته يك رسم بين المللي در ميان اعراب به حساب مي آيد كه با نام‌هاي مختلف در بين عرب‌هاي مسلمان اجرا مي شود. مثلا مردم بغداد آن را "ماجينه" مي‌نامند و اهالي جنوب بغداد به آن "كركيعان" مي گويند. در كشورهاي خليج فارس بحريني‌ها آن را "قرقاعون"، قطري‌ها به نام "قرنقعوه"، مردم كويت و عربستان به نام "قريقعان"، در پادشاهي عمان به "قرنقشوه" و در امارات متحده عربي به آن من "حق الليله" مي‌گويند.

فراوري:الهام مرادي

بخش گردشگري تبيان

برگرفته از: جام جم، مهر، ايسنا