موزه مردم شناسي لرستان به عنوان يكي از غني ترين موزه هاي مردم شناسي كشور در ارديبهشت سال 1381 در قلعه فلك الافلاك افتتاح گرديد
اين موزه با 12 سالن وراهرو هايي مرتبط به آن صحنه هايي بسيار بديع و چشم نوازي را از زندگي بومي مردم لرستان به نمايش گذاشته است.
موضوعات به نمايش گذارده شده در اين موزه عبارتنداز : باورها و اعتقادات در باره چشم زخم ها و تولد ، ابزار و وسايل روشنايي سنتي، كتابت و لوازم مربوط به آن، پوشاك سنتي مردان و زنان ، ابزار و صنايع كشاورزي بومي،لوطي ها، آهنگر محلي ، گالري عكس از مناظر طبيعي و زندگي مردم ، صحنه هايي از مراسم عروسي ، گالري عكس هايي دوره قاجار ، مشاغل سنتي خراطي، سراجي ، گيوه دوزي، ورشو سازي ، ويترين هايي از ظروف و وسايل مهمانوازي ،مراسم سوگواري و گورنگاره هاي حجاري شده ، سالن مخصوص نمايش فيلم و اسلايد ، مرد موتاب ، زنان در حين بافت سياه چادر ، قالي، گليم ، جاجيم ، ويترين نمونه هايي از بافته هاي لري ، ماكتي از سياه چادر ، صحنه هايي از فعاليت زنان عشاير و روستايي ، سالن موسيقي و نمايش انواع سازهايي لري و چهره هاي برجسته موسيقي لرستان،صحنه اي از شكار،آسياب آبي و سالن ابزار و وسايل پخت نان .
اين مجموعه با بهره گيري از ابزار و وسايل گرد آوري شده از صحنه هاي واقعي زندگي روزمره مردم و چيدمان مناسب آنها در ويترين ها و صحنه هاي ايجاد شده گذاشته شده است . منظره هاي خاطره انگيزي را در ذهن هر بيننده اي بر جاي گذارد.
در سالن اول موزه با اشياء مربوط به تولد آغاز مي گردد. آشيايي با باورها كهن نظير طلسم ها ، خر مهره ها (كژك)، آويزه هاي اسپند ( ديي ديي ) ،قاب قران ، ريش كل ، پر هاي خروس ، سر كبك و مهره هاي رنگين.
ابزار و وسايل روشنايي نظير پي سوزها، چراغ لامپا ، چراغ موشي و وسايل كتابت مانند كتب قديمي، قلمدان ، جوهر دان ،عينك ها، و قباله هاي قديمي و همچنين اشياء مربوط به ايام سوگواري محرم و تعزيه گرداني و پوشاك مردان و زنان همراه با زيور آلاتي كه زنان ايل به هنگام شادي به خود مي ارايند. از جمله آشياء راكه در ويترين اين سالن به نمايش گذارده شده است . در ادامه آن مجموعه اي از اشياء و صحنه هاي مربوط به كشاورزي ديده مي شود كه در يك سوي آن مرد كشاورزي را در حين سوار بر خرمن كوب چوبي ( چون) و خواندن آواهاي براي رفع خستگي تقدير از گاو هايش نشان مي دهد كه گويي خود در كنار خرمن جا ، به نظاره نشسته است و در سوي ديگر مردي در پي پاشيده بذري نو زمين را با گاو آهن شخم مي زند
در همان نزديكي سيماي مردي آهنگر و زن ومرد لوطي و يا صنعتگران محلي كه در حال تهيه ابزار آلات كشاورزي هستند نمايي ديگر از زندگي بومي لرستان را تداعي مي كند.
گالري عكس
در اين گالري مجموعه اي از تصاوير طبيعت و مردم به نمايش گذارده شده است كه با نگاهي به آنها مي توان به تنوع زيباييهاي طبيعي ، چهره هاي بومي و چگونگي زندگي در دامن طبيعت دل انگيز لرستان پي برد
سالن عروسي
در سالن عروسي همراه با نواي شور انگيز ساز و دهل آوردن عروس با ماديان سفيد تزيين شده ، مردان و زنان رقصنده گرداگرد نوازندگان بومي و عروس و داماد در چيت جا ( حجله گاه ) همه اينها صحنه هايي هستند كه شما را به اين عروسي دعوت مي كنند.
عكس هاي قاجار
در راهرويي كه به سالن مشاغل بومي مرتبط مي گردد عكس هايي از دوره قاجار ديده مي شود اين عكس ها مربوط به سران عشاير و طوايف لر در دوره قاجار مي باشد كه توسط عكاسخانه دارالاخلافه تهران در سالهاي 1218- 1219 عكسبرداري شده است و هم اكنون اصل اين عكس ه در آلبوم خانه سلطنتي كاخ گلستان نگهداري مي شود .
سالن مشاغل و ظروف
در زير طاق نما هاي اين سالن مجموعه اي از پيكره استادان مشاغل سنتي نظير : پير مرد خراط، ورشو ساز ،سراج،گيوه دوز و اشياء مربوط به سوار كاري و شكار ، ظروف مهمانوازي چشم هر بيننده اي را به خود خيره مي كند و آنها را با دنيايي از رموز و فنون سنتي كه روزگاري پيشتاز صنعت ايران زمين بوده اند آشنا مي نمايد.
سالن سوگواري
در طنين غمگنانه آواي سوگ و نواي مويه كه در اين سالن بخش مي شود صحنه هايي از مراسم چهره ، كتل كردن اسب ، مردان پلاس پوش و زنان سوگوار با گيس بريده و گونه اهي خراشيده تصاويري از سوگنامه هاي شاهنامه را براي شما تداعي مي كند نقوش حجاري شده سنگ گورهاي كه در كنار اين صحنه قرار گرفته اند بخشهايي ديگر از آيين سوگ را به تصوير كشيده اند.
سالن نمايش با ايجاد سالن نمايش براي بازديد كنندگان فرصتي فراهم شده كه دمي با نشستن ناظر جلوه هايي از فرهنگ و تاريخ لرستان از طريق سيستم صوتي و تصويري موزه باشيم .
بافته هاي بومي
مرد موتاب در حال موتابي ، زنان عشاير در حين بافت سياه چادر ، گليم ، قالي و جاجيم 3 سالن را به خود اختصاص دادهاند به طوريكه جزيي ترين فنون و زيبايها آن قابل مشاهده است .
سالن عشاير
در اين سالن سياه چادر (داوار) به نمايش گذارده شده است كه حدودا 5 برابر كوچكتر از يك سياه چادر واقعي است اين سياه چادر نمونه اي است از يك سكونتگاه عشايري منطقه هوميان كوهدشت كه به همراه متعلقات آن در معرض ديد عموم قرار گرفته است .
از ديگر موضوعاتي كه در اين سالن قابل مشاهده مي باشد فعاليت روزمره زنان عشاير است كه نقش عمده زندگي ايلي را به عهده دارند زني در حال آوردن مشك آب، رني در حال نخ ريسي،زني در حال سبد بافي ، زني در حال مشك زني ، زني در حال تهيه خوراك و خوابانيدن كودكخود در كهواره اي بومي و زني در حال آوردن هيزم ، اينه صحنه هايي كه به طور روزمره در زندگي ايلي و روستايي براي زنان تكرار مي گردد.ُ
سالن موسيقي
موسيقي لري بخش جدايي ناپذير زندگي است كه از بدو پيدايش اين قوم با او همزاد بوده است .كهن ترين اين آواها را مي توان در مويه ها وهوره ها و نواهاي شادي و سرودهاي دلدادگي هاي عاشقانه جستجونمود . سالن موسيقي لرستان با مجموعه اي از انواع ساز هاي بادي نظير سرنا ، كرنا ، دوزله ، بلور، و ساز هاي كوبه اي نظير انواع دهل و همچنين ساز هاي زهي انواع تنبور و كمانچه به ويژه كمانچه زنده ياد استاد عليرضا حسين خاني كه در دستان پيكره اش در ويترين به نمايش گزارده شده است توجه هر علاقه مندي را به خود جلب مي نمايد .
پيكره استاد شاميرزا مرادي سرنا نواز شهير لرستاني و زنده ياد امام قلي امامي تنبور نواز كوهدشتي در آينده اي نزديك به اين مجموعه افزوده خواهد شد.
سالن شكار
در گذشته اي نچندان دور شكار يكي از شيوه هاي معيشت مردم لر بوده است . شكار كبك در فصل زمستان همرا با ديجومه(پرده اي رنگين براي فريب كبك ها در زمستان ) از جمله صحنه هايي است كه دراين سالن قابل مشاهده است .
سالن نان
نان اصلي ترين غذاي بشري بوده كه از گذشته اي دور تا امروز براي تهيه آن فن آوريهاي گوناگون را ابداع كرده است . در اين سالن بخشي از اين فن آوريها شامل: آسياب آبي در اندازه اي سه برابر كوچكتر از اندازه واقعي ، آسياب دستي نظير دس ير يا دس هر و بردگلو كه براي خرد كردن دانه غلات به كار برده ميشود و همچنين زناني در حال تهيه نان محلي تاويي و تيري هستند به همراه تصاويري از موضوعات مرتبط با نان به نمايش گزارده شده اند.ُ